"ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑΝ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΣΥΝΗΘΕΙΑΝ"...

Και όμως, την εποχή της τουρκοκρατίας, γινόντουσαν εκλογές για τοπική αυτοδιοίκηση! Και μάλιστα επρόκειτο για εκλογές υπεύθυνες, χωρίς "μυστική ψήφο" και άλλες τέτοιες μεσοβέζικες γυφτιές. Επρόκειτο για υπεύθυνες εκλογές, στις οποίες ψήφιζαν υπεύθυνα άτομα, με το θάρρος της γνώμης τους. Στην Αθήνα, τουλάχιστον.

Αργότερα, βέβαια, στο καθεστώς του "Τρίτου ελληνικού πολιτισμού" του Μεταξά, ας πούμε, και ακόμα πιο μετά, στο καθεστώς της 21ης Απριλίου όπου θριάμβευε η μπότα του "Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών", παραδόξως εκλογές δεν υφίσταντο.
Αν το σκεφτεί και το συγκρίνει κανείς, ενδέχεται να το βρει απογοητευτικό. Και όντως είναι απογοητευτικό. Αλλά δεν είναι και τόσο παράξενο. Φυσιολογικό είναι. Έτσι νομίζω...

Ο μικρός μου βοηθός Δημ. Καμπούρογλου, στον "Αναδρομάρη", δίνει την εξής περιγραφή για την εκλογική διαδικασία στην Αθήνα της τουρκοκρατίας:

"Μετά προηγουμένην συνεννόησιν της εκλεξίμου τάξεως μεταξύ των μελών της και μετά των ηγουμένων της Αττικής, των καλυτέρων νοικοκυρέων και παζαριτών και των προϊσταμένων των συντεχνιών, κατηρτίζετο ο κατάλογος των υποψηφίων Δημογερόντων δι' έν έτος, ως και των επιτρόπων της Πολιτείας -ούτοι διετέλουν υπό τας διαταγάς των Δημογερόντων.
Η εκλογή ενηργείτο κατ' αυτόν τον τρόπον:
Την τελευταίαν Κυριακήν του Φεβρουαρίου (το έτος ήρχιζεν από τον Μάρτιον) εγίνετο "μονοκλησιά". Δηλαδή όλαι αι άλλαι εκκλησίαι ήργουν και συνέρρεεν ο κόσμος εις τον καθεδρικόν ναόν, τον λεγόμενον "καθολικόν".
Η αυλή του ναού και τα πέριξ επλημμύριζαν. Μετά την λειτουργίαν εξερχόμενος ο Μητροπολίτης ηυλόγει τα πλήθη και απεσύρετο.
Τότε οι εκλογείς συνεκεντρούντο διηρημένοι κατά τάξεις και συντεχνίας.
Ο προϊστάμενος των δημογερόντων, συνήθως ο γεροντότερος, εκήρυττε την έναρξιν της ψηφοφορίας, δηλαδή της ανακοινώσεως των γνωμών.
Προσήρχοντο πρώτοι οι Άρχοντες, κατόπιν οι κληρικοί, οι νοικοκυρέοι (ανακοινούντες την γνώμην τών περί την πόλιν αγροτικών συνοικισμών, των "ξωτάρηδων"), οι παζαρίται, ανακοινούντες και την γνώμην των ανθρώπων των, και οι πρόεδροι των συντεχνιών, ανακοινούντες και την γνώμην των συντεχνιτών αυτών.
Περατουμένης ούτω της εκλογής, ανηγγέλλετο το αποτέλεσμα και υπεγράφετο το πρακτικόν, εν διαδηλώσει δε ωδηγούντο οι εκλεγέντες, ως και οι παλαιοί, εις τας οικίας των.
Την πρώτην Μαρτίου οι παλαιοί παρέδιδον την υπηρεσίαν εις τους νέους και εδίδετο εις αυτούς το "απολυτικόν έγγραφον".
Η Τουρκική εξουσία τότε κατήρτιζε και παρέδιδε προς τους εκλεγέντας το επικυρωτικόν της εκλογής έγγραφον.... "

Στη συνέχεια ο Καμπούρογλου αναφέρει αποσπάσματα από τα -ελάχιστα- πρακτικά εκλογής που κατάφερε να βρει.
Ενδεικτικόν δείγμα :
"Ημείς οι κατοικούντες τας Αθήνας, συνελθόντες όλοι ομού, διηρημένοι εις τάξεις και συνάφια, επροβάλαμεν αναμεταξύ μας την συνήθη εις τον τόπον εκλογήν δημογερόντων και προεστώτων της Πατρίδος ταύτης, κατά τους Βασιλικούς νόμους και την παλαιάν της Πατρίδος συνήθειαν, και εξελέξαμεν τους τιμιωτάτους Άρχοντας..." (1819)
ή το
"Συνελθόντες όλοι εις το κοινόν ημών Βουλευτήριον, όλος ο Δήμος των Αθηναίων..." (1820)

Βέβαια, τα δύο αποσπάσματα χρονικά τοποθετούνται 1-2 χρόνια πριν το 1821. Είχαν αρχίσει δηλαδή οι ζόρικες ζυμώσεις που τελικά οδήγησαν στην επανάσταση.

Έναν από τους ζυμωτές των εν λόγω ζυμώσεων, ο Καμπούρογλου τον αναφέρει 1-2 σελίδες μετά: "Αρχιμανδρίτης Διονύσιος ο Πύρρος ο Θετταλός" λεγόταν ο εν λόγω ζυμωτής.
Όχι μόνο Διονύσιος, αλλά και Πύρρος, δηλαδή.
Κουρελιάζοντας τις ιστορίες με "κρυφά σχολειά" και τα ρέστα, ο Αρχιμανδρίτης Διονύσιος ο Πύρρος ο Θετταλός, εμφανίστηκε στην Αθήνα και άρχισε να διδάσκει μαθηματικά, φυσικές επιστήμες, ιατρική και φιλοσοφία.

Ο ίδιος ο Διονύσιος, γράφει στην αυτοβιογραφία του, σχετικά με την περίοδο που δίδασκε στην Αθήνα (το 1813 περίπου) :

"Οι μαθηταί εσυνάχθησαν έως πεντήκοντα, ηκολούθουν τας μαθήσεις των με προθυμίαν. Δια τούτο και εγώ, παρατηρήσας τα πνεύματα αυτών, μετά δέκα ή είκοσιν ημέρας, ήλλαξα τα ονόματα όλων εκείνων των μαθητών μου, διά να γίνωσι πλέον επιμελείς εις τας σπουδάς των.
Εν μια των ημερών έκαμα εις την σχολήν μου μίαν Ακαδημίαν, όπου ήλθον όλοι οι μαθηταί και οι άρχοντες της πόλεως (σημ.τ.Πρκλς: οι οποίοι άρχοντες, είπαμε πως ήταν εκλεγμένοι, μονοετούς θητείας).
Τότε είς γραμματεύς επροσεκάλει τον μαθητήν κατ' όνομα, και αυτός επαρισταίνετο ευθύς. Εγώ δε, λαβών ένα κλάδον της δάφνης και ελαίας, τον έδιδον εις τον μαθητήν. Εν ταυτώ τω έδιδον εγγράφως και τω έλεγον:
"Ιδού τώρα δεν είναι το όνομά σου πλέον Ιωάννης ή Παύλος κλπ, αλλ' είσαι Περικλής, Θεμιστοκλής, ή και Ξενοφών κλπ. Λοιπόν φοβού τον θεόν, βοήθησον την Πατρίδαν σου, αγάπα και την φιλοσοφίαν".
Και ούτως αναχωρούντος του μαθητού, όλοι επευφήμουν αυτόν λέγοντες: Ζήτω ο Περικλής (ή ο Θεμιστοκλής) και εχειροκρότουν και τας χείρας αυτών..."

Ωραίος ο αρχιμανδρίτης!
Τα χαίρομαι κάτι τέτοια άτομα!

Βέβαια, κάποιος θα παρατηρήσει (εντελώς δικαιολογημένα) ότι πέρα από τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, ας πούμε, ελάχιστους ήρωες του '21 ξέρουμε που να είχαν ονόματα σαν τα παραπάνω. Είναι κι αυτό ένα ζήτημα.
Υπάρχει βέβαια και η άποψη ότι τα ονόματα του στυλ "Περικλής, Θεμιστοκλής, ή και Ξενοφών κλπ" οι κάτοχοι αυτών τα χρησιμοποιούσαν ως επαναστατικά nickname. Ειλικρινώς, αν και το έχω ψάξει, απλώς σηκώνω τα χέρια ψηλά. Θα ήθελα να ήταν έτσι το πράγμα, αλλά μάλλον δεν ήταν.

Το ενθαρρυντικό πάντως είναι ότι στις μέρες μας (Διακόσια χρόνια μετά από την εποχή όπου ο Διονύσιος ο Πύρρος δίδασκε στην Αθήνα), διαπιστώνω με χαρά ότι όλο και περισσότεροι "Ιωάννηδες ή Παύλοι κλπ" αποκτούν ένα Περικλοειδές ή Θεμιστόκλειον nickname ως ιντερνετικό προσωνύμιο.
Το καλοκαιράκι, επαραβρέθηκα σε μια (σχετική με τα λεγόμενα του αρχιμανδρίτου) δημόσια τελετή επίσημης υιοθετήσεως νέου ονόματος από μερικούς που δεν γούσταραν πλέον να λέγονται "Ιωάννης ή Παύλος κλπ". (Δεν θυμάμαι κάποιον που να επέλεξε το όνομα "Περικλής", αλλά δεν πειράζει).

Βρίσκω το γεγονός ποικιλοτρόπως παρήγορον και ελπιδοφόρον για το μέλλον...