Μνήμη Σαλαμινομάχων: 199 χρόνια πριν

Η ΨΥΤΤΑΛΕΙΑ ΕΟΡΤΑΖΕΙ

Την 26ην Οκτωβρίου του 1814, εις απρόοπτον εορτήν προσεκλήθησαν να λάβουν μέρος οι εν Αθήναις ξένοι και οι επισημότεροι των Ελλήνων της πόλεως. Ένας περιηγητής εσκέφθη να διοργανώση πανήγυριν εις ανάμνησιν της ναυμαχίας της Σαλαμίνος. 

Οι προσκεκλημένοι μη διαφημίσαντες, φαίνεται, δημοσία την εορτήν, όπως μη παρεξηγηθή υπό της υπόπτου πάντοτε Τουρκικής Εξουσίας, και ως αποτέλεσμα της εορτής επέλθη συμφορά τις κατά των Ελλήνων, απεφασίσθη να συγκεντρωθούν εις το μοναστήρι του Αγ. Σπυρίδωνος του Πειραιώς, όπου ο φιλόμουσος ηγούμενος τους υπεδέχθη μετά της συνήθους αυτώ φιλοφροσύνης. Από εκεί επιβάντες πλοιαρίων διηυθύνθησαν εις την Ψυττάλειαν, την δημοφιλή Λειψοκουτάλαν. 

Κέντρον της εορτής ήτο ο διδάσκαλος Παλαμάς. Προΐστατο ούτος της τότε σχολής της Φιλομούσου Εταιρείας των Αθηνών, ήτις δικαίως εχαρακτηρίσθη ως πρόδρομος της Φιλικής Εταιρείας. 

Ο Ιωάννης Παλαμάς δεν περιωρίζετο όμως εις την διδασκαλίαν ξηρών μαθημάτων, αλλ' ωδήγει τους μαθητάς του εις τας εξοχάς και εις τα δάση, πλησίον πάντοτε μονών, και εκεί διωχέτευεν εις την ψυχήν των μέρος από την φλόγαν του. 

Η ποίησις και η μουσική ήσαν τα προς τούτο μέσα του. Και όταν ποτέ, ενώπιον των επισήμων του τόπου και των ξένων, οι μαθηταί του ανέπτυξαν τας γνώσεις των εις την αρχαίαν και νεωτέραν ελληνικήν ποίησιν, και όταν ανεγνώσθησαν και έργα των μαθητών αυτών πλήρη αληθινής εμπνεύσεως, και όταν ετελέσθη και μουσικός αγών... τότε, κατά την σωζομένην επίσημον έκθεσιν, έξαλλοι από τον ενθουσιασμόν των οι περιηγηταί εσηκώθησαν από τας θέσεις των, χειροκροτούντες και ζητωκραυγάζοντες υπέρ της ανατελούσης ελληνικής αναεννήσεως. 

Αλλά τι υπέροχος αντίληψις καθήκοντος, τι αδιάσειστον ιδεών κράτος, τι ευγένεια αισθήσεως, τι έμπνευσις... υπό μορφήν αίματος, φλογίζουν απ' αιώνων τους ιεροφάντας αυτούς! 
Και ο διδάσκαλος της Αθωνίτιδος σχολής Παναγιώτης Παλαμάς και ο διαδεχθείς αυτόν υιός του, και ο ανεψιός του, και άλλοι, και πάλιν ο υιός αυτού και... και... 

Εις τα στενά της Σαλαμίνος ο Παλαμάς αφηγήθη λεπτομερώς τα της Ναυμαχίας. Εζωντάνευσε προ των οφθαλμών των ακροατών του ολόκληρον το ένδοξον παρελθόν. Απήγγειλεν Αισχύλον... 
Κατόπιν, εις το παρατεθέν εις Ψυττάλειαν γεύμα, απήγγειλεν από τον προσφιλή του Όμηρον και ευθύς κατόπιν μερικά από τα κλέφτικα τραγούδια μας. Τέλος, ένας καλλίφωνος νεανίας ετραγούδησε την ωραίαν και συμβολικήν, ως πιστεύουν, Αλαφίναν. 

Γοητευμένοι οι ξένοι απήλαυσαν την ελληνικήν ευμορφιάν και εξεπλάγησαν διά την ποίησιν και το μέλος που διεφύλαξαν απ' αιώνων τα άλση των Νυμφών και οι σπηλιές των Νυμφολήπτων... και παρεκάλεσαν τον Παλαμάν να διαιωνίση επί του ενδόξου βράχου τον εορτασμόν της αλησμονήτου ημέρας. 

Και ο Παλαμάς, ενώ οι άλλοι διεσκορπίσθησαν απολαμβάνοντες την φύσιν και την ιστορίαν της, σκυμμένος επάνω εις τον βράχον, τσικ, τσικ... κατώρθωσε να χαράξη την χρονολογίαν και υπ' αυτήν την φράσιν: 
"ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΗΣ ΜΕΑΛΗΣ ΝΙΚΗΣ". 

Πρόκειται για κειμενάκι του Δ. Γρ. Καμπούρογλου από το βιβλίο "Ο Αναδρομάρης", Αναστατικές εκδόσεις Διον. Νότη Καραβία, σελίδες 86-88.

Προ ημερών κάποιοι καλοί φίλοι (εγώ δυστυχώς δεν το ημπόρεσα να είμαι εκεί) είχαν πάει κι αυτοί στη Σαλαμίνα για να τιμήσουν τους Σαλαμινομάχους -εννοείται δίχως να κάνουν στάση σε κάποιο μοναστήρι του Πειραιά (έλεος!)- και δεν ξέρω πως έγινε, θυμήθηκα αυτή την ενδιαφέρουσα αφήγηση του Καμπούρογλου και είπα να την παραθέσω εδώ, να υπάρχει -έτσι, για να μαθαίνουμε με ποιό τρόπο  γινόντουσαν αυτά τα πράματα 199 χρόνια πριν.