Γενναία ψεύδη

Προκειμένου οι πολίτες της Καλλίπολης να διαχωριστούν στις 3 τάξεις των δημιουργών, επίκουρων και αρχόντων, ο Πλάτων, μέσω των χαρακτήρων του διαλόγου, δηλώνει πως θα ήταν αναγκαίο ένα γενναίον ψεύδος για την αυστηρή κοινωνική συνοχή. Θα έπρεπε να πεισθούν ότι είχε προεξοφληθεί το είδος του χαρακτήρα τους, όταν βγήκαν από τα σπλάχνα της γης. Όταν τους δημιουργούσε ο Θεός, τους φύλακες-άρχοντες τους έφτιαξε από χρυσάφι, τους φύλακες-επίκουρους από ασήμι και τους δημιουργούς από σίδηρο και χαλκό.
Ωστόσο, υπάρχει κινητικότητα ανάμεσα στις τάξεις, καθώς η Ιδεώδης Πολιτεία βασίζεται στην αριστοκρατία του πνεύματος. Αν από χρυσούς γονείς γεννιόταν διαφορετικό παιδί ή αντίστροφα, σε κάθε περίπτωση όφειλαν να το στείλουν στην τάξη όπου πραγματικά ανήκε.
Ο Πλάτωνας προτιμούσε κάτι τέτοιο, ακόμη και λάθος, όπου όλοι οι άνθρωποι θα συνέχιζαν ευτυχισμένοι τη ζωή τους, παρά μια δημοκρατία, όπου θα κυριαρχούσε ο όχλος και θα επερχόταν δυστυχία. Ο χαρακτηρισµός "γενναίον" σχετίζεται µε το σκοπό για τον οποίον λέγεται: να πεισθούν οι πολίτες ότι πρέπει να αισθάνονται αδέλφια για να εξασφαλιστεί η διατήρηση και ευδαιμονία της πόλεως. Ο Αριστοτέλης στα Πολιτικά και στα Ηθικά Νικομάχεια επικρίνει τη θεωρία αυτή και υποστηρίζει ότι θα προκαλεί στάσεις (εξεγέρσεις) στην πόλη και δε θα συµβάλλει στην ενότητά της.

Αυτά λέει η wikipedia για αυτή τη σημαντική φιλοσοφική συνεισφορά του Πλάτωνα στην παγκόσμια διανόηση: Τη φιλοσοφική νομιμοποίηση του ψεύδους στην πολιτική.

Με την Έλλη Παππά να σχολιάζει την υπόθεση του γενναίου ψεύδους από τη σκοπιά της ανθρωπότητας, δηλαδή από τη σκοπιά όλων όσων επί αιώνες έχουν φάει με τη σέσουλα τα γενναία ψεύδη: 

Ο αρχαίος φιλόσοφος, ο Πλάτωνας, που πρώτος δίδαξε τη νομιμοποίηση του ψεύδους στην πολιτική, είχε διατυπώσει μια επιφύλαξη: όσο καλοδουλεμένο, όσο γενναίον κι αν είναι το ψεύδος δεν έχει πολλές ελπίδες να γίνει πιστευτό από τους ανθρώπους με κάπως ώριμη σκέψη, γι' αυτό και παίρνει τα μέτρα του ο φιλόσοφος: περιορίζει τη χρήση του πιο χοντροκομμένου ψεύδους στους απολύτως ανώριμους, στους κάτω των δέκα ετών εγκεφάλους.

 Τέλος πάντων όπως και να 'χει το ζήτημα, καλέ μου αναγνώστη, να θυμάσαι ότι τα γενναία ψεύδη δεν τα εισήγαγε πρώτος ο Χ ή ο Ψ ή ο Ζ φίλος ή εχθρός σου που άρχισε μια ωραία πρωία να εξαπολύει φούμαρα σχετικά με τη γενεαλογία τη δική του ή της ιδεολογίας του.
Όχι σου λέω.
Δεύτερος ήρθε ο φίλος σου.
Διότι ο Πλάτων ήταν που πρωτο-λάνσαρε τα γενναία ψεύδη, κι εφόσον όσο να 'ναι ο Πλάτων συνεχίζει να θεωρείται σοφός άνθρωπος, ας είσαι κι εσύ λίγο ανεκτικός σχετικά με την ενδεχόμενη σοφία των επί των ημερών μας φουμαρολογούντων και ξεφουρνιζόντων γενναία ψεύδη. 

Τραγούδι.

Τζίμης Πανούσης, Π.Χ.