(Κρεατοφαγίας εγκώμιον)
Χτες το απογευματάκι, σε παραλιακή τοποθεσία της Αττικής, έλαβε χώραν συμπόσιο-τσιμπούσι στο οποίο ήμουν συνδαιτημών. Κατά το ξεκίνημα, προέκυψε το μέγα φιλοσοφικό ερώτημα:
"Για ποιόν λόγο υπάρχουν άνθρωποι που είναι αποκλειστικά χορτοφάγοι? Για ποιόν λόγο κάποιοι άλλοι είναι σταθερά κρεατοφάγοι? Και επίσης, άραγε μπορούμε να πούμε ότι υπάρχουν φανατικοί ψαροφάγοι, ή οι ψαροφάγοι είναι απλώς μια υποδιαίρεση των κρεατοφάγων?"
Το θέμα τέθηκε προς συζήτηση μεταξύ αστείου και σοβαρού, στολισμένο με έξυπνα ευφυολογήματα του στυλ
"Είμαι φανατικός χορτοφάγος, αλλά όχι επειδή λυπάμαι να τρώω τα καημένα τα ζώα... Αντίθετα, είμαι χορτοφάγος επειδή μισώ τα γαμημένα τα χορταρικά και μου αρέσει να τα κατασπαράζω!!!"
Όταν ήρθε η σειρά μου να τοποθετηθώ, δοκίμασα να βάλω το θέμα σε υγιείς βάσεις, κάνοντας μια ιστορική αναδρομή του ζητήματος, η οποία περίπου ήταν η εξής:
"Θα ξεκινήσω από τον Όμηρο. Διαβάζοντας κανείς τα έπη του Ομήρου, εύκολα θα διαπιστώσει ότι ο Όμηρος περιγράφει το φαγητό των θεών να μην έχει ποικιλία. Το φαγητό των θεών αποτελείτο από νέκταρ και αμβροσία. Τίποτε άλλο.
Όμως, το εντυπωσιακό είναι ότι ο Όμηρος βάζει και τους ανθρώπους, και συγκεκριμένα τους ήρωες που πρωταγωνιστούν στα έπη του, να τρώνε επίσης ένα φαγητό χωρίς ποικιλία! Όποιος μελετήσει τα ομηρικά έπη θα εντυπωσιαστεί: Ούτε ένας ήρωας δεν τρώει φρούτο ή χορταρικά! Παρ' όλο που τα έπη είναι γεμάτα αναφορές στην ομορφιά και στην χρησιμότητα των φρούτων, ωστόσο απουσιάζουν εντελώς σκηνές όπου κάποιος τρώει φρούτα ή χορταρικά! Ο ποιητής θεωρεί ότι είναι αταίριαστο για έναν ήρωα να είναι χορτοφάγος!
Όμως τι θέση παίρνει ο Όμηρος για τα ψάρια? Πιστεύω πως η θέση του είναι εξίσου αρνητική. Παρ' όλο που τα έπη του αναφέρονται σε ναυτικούς λαούς, απουσιάζουν πλήρως οι σκηνές ιχθυοφαγίας. Ούτε ένας δεν τρώει ψάρια, τόσο στην Ιλιάδα, όσο και στην Οδύσσεια. Χρειάζεται να φτάσει στο Μ της Οδύσσειας κάποιος, για να διαπιστώσει όλη την αλήθεια: Οι σύντροφοι του Οδυσσέα είχαν μεν μαζί τους τα σύνεργα του ψαρέματος, επομένως ήξεραν (ως ναυτικοί που ήταν) την τέχνη του ψαρέματος, αλλά στα μάτια του Ομήρου, τα ψάρια και τα θαλασσινά είναι τροφή ακατάλληλη για ήρωες! Ήξεραν να ψαρεύουν, επομένως ψάρευαν, επομένως έτρωγαν ψάρια... Αλλά ο Όμηρος αρνείται να περιγράψει μια σκηνή όπου τρώνε ψάρια, προφανώς επειδή πιστεύει ότι τα ψάρια δεν είναι τροφή για ήρωες!
Τι τρώνε λοιπόν οι ήρωες, σύμφωνα με τον Όμηρο?
Τρώνε κρέας, ιδιαίτερα κρέας βοδινό, επίσης τρώνε ψωμί, διάφορα τυριά, και καταναλώνουν σοβαρές ποσότητες κρασιού! Αυτό είναι το διαιτολόγιο των ηρώων κατά τον Όμηρο! Περιορισμένο σε ποικιλία, όπως και το διαιτολόγιο των θεών, άλλωστε:
Αμβροσία για τους θεούς, βοδινό, ψωμί και τυρί για τους ήρωες.
Νέκταρ για τους θεούς, κρασί για τους ήρωες.
Πέραν τούτων, τόσο οι μεν όσο και οι δε, μπορούσαν αν ήθελαν να επεκτείνουν το διαιτολόγιό τους... Αλλά ο Όμηρος αποφεύγει να περιγράψει κάτι τέτοιο, θεωρώντας το σχεδόν άπρεπο και αταίριαστο.
Χρειάστηκε να περάσουν αιώνες και να εμφανιστούν οι Πυθαγόρειοι και οι νεοπυθαγόρειοι, οι οποίοι έπαψαν να αποζητούν τον ηρωικό τρόπο ζωής, και επηρεασμένοι από ανατολίτικες δοξασίες, έγιναν οι πρώτοι εν Ελλάδι φανατικοί χορτοφάγοι. Με αποκορύφωμα ένα ζωντόβολο, τον Απολλώνιο Τυανέα, ο οποίος τράβηξε τη χορτοφαγία στα άκρα: Όχι μόνο ήταν απόλυτος χορτοφάγος, αλλά έτρωγε μόνο άγρια και ακαλλιέργητα φυτά, ενώ παράλληλα αρνείτο να κόψει καρπούς από τα δέντρα, αρκούμενος να τρώει τους καρπούς που έπεφταν κάτω από τα δέντρα μόνοι τους.
Το εντελώς αντίθετο από τις διατροφικές συνήθειες των ηρώων, δηλαδή.
Περίπου την ίδια εποχή, διάφοροι συγγραφείς και ποιητές χάνουν τον στόχο (που δεν πρέπει να είναι άλλος από την επιδίωξη μιας ηρωικής ζωής) και αρχίζουν να συγγράφουν διάφορα έργα "Αλιευτικά", προλειαίνοντας το έδαφος για την εμφάνιση των χριστιανικών ευαγγελίων, τα οποία ως γνωστόν έχουν για πρωταγωνιστές μια ομάδα ψαράδων, ενώ ως βασική τροφή αναφέρουν ψωμί και ψάρια.
Βλέπουμε λοιπόν ότι τα ευαγγέλια διαφέρουν από τα ομηρικά έπη, όχι μόνο από την άποψη των προτεινόμενων αξιών ζωής, αλλά και από διατροφική άποψη!
Κλείνοντας, θα θέσω το ζήτημα κάπως έτσι:
Θα πρέπει να θεωρούμε ψευτοδίλημμα την επιλογή ανάμεσα σε "χορτοφαγία ή σαρκοφαγία".
Ψευτοδίλημμα επίσης θα πρέπει να θεωρούμε την επιλογή "Κρέας ή ψάρι".
Το μόνο ουσιώδες και πραγματικό δίλημμα είναι:
Τι επιλέγουμε? Επιλέγουμε τον ηρωικό τρόπο ζωής (με όλες τις ηθικές και διατροφικές του αξίες) ή επιλέγουμε τις χορτοφαγικο-ψαροφαγικές ανατολίτικες πίπες που μας απομακρύνουν από τα ηρωικά στάνταρντς?
Ο καθένας ας αρθεί στο ύψος των περιστάσεων και ας κάνει την διατροφική επιλογή του".
Το τελικό αποτέλεσμα ήταν ότι ο λόγος μου έγινε αποδεκτός και φάγαμε μισό βόδι, πράγμα που μου χάρισε μια εσωτερική πληρότητα...
