ΤΟ ΔΡΑΜΑ ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΑΣΤΟΥ
(ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΛΑ ΒΙΝΤΕΟΠΑΙΧΝΙΔΙ, ΜΩΡΟ ΜΟΥ)
(με αφορμή κάτι πτυχές της επικαιρότητας, κάτι κείμενα και τέτοια)

Είναι μεγάλο ζήτημα η απέχθεια που τρέφουν τα μικροαστικά στρώματα προς την κοινωνία.

Τα μικροαστικά στρώματα είναι μεγάλη, χαοτική και πολυδαίδαλη μάνδολα, η δομή της οποίας βασίζεται στην απέχθεια: Ο ένας μικροαστός απεχθάνεται τον άλλον, διότι ακριβώς από αυτόν τον άλλο κινδυνεύει να χάσει το ράλι ανόδου και κοινωνικής καθιέρωσης. (Ο μικροαστός είναι Σίσυφος: Το ράλι ανόδου του μικροαστού σισυφοφέρνει. Αλλά δεν το ξέρει. Για όλα του φταίνε οι άλλοι, και πρώτοι απ' όλους του φταίνε οι συν-μικροαστοί του. Ελπίζει χωρίς τους άλλους να καταφέρει το αδύνατον. Αχ, πόσο απεχθάνεται τους άλλους!).
Από την άλλη, όμως, ο μικροαστός απεχθάνεται και τον αστό: Θέλει να φάει τη θέση του αστού και δε μπορεί. (Ο μικροαστός είναι Ιζνογκούντ. Θέλει να γίνει χαλίφης στη θέση του Χαλίφη. Και δεν μπορεί. Αχ, πόσο απεχθάνεται τους χαλίφηδες!)
Και βέβαια, ο μικροαστός απεχθάνεται και τον προλετάριο: Στα μάτια του προλετάριου, στο σώμα και στη ζωή του προλετάριου, βλέπει το δικό του μέλλον. Ξέρει πως ο προλετάριος, ακόμα κι αν γεννήθηκε προλετάριος, είναι προϊόν μιας μακρόχρονης, αργόσυρτης διαδικασίας που στόχο έχει την προλεταριοποίηση των μικροαστικών στρωμάτων. Ω, ναι, ο μικροαστός βλέπει στον προλετάριο τους χειρότερους φόβους του για το δικό του μέλλον. Εφιάλτης σκέτος! Πόσο τον απεχθάνεται!

Άμα κάτσει κάποιος να τα προσθέσει όλα αυτά, θα εννοήσει ότι δεν είναι και τόσο παράξενο το ότι από τα μικροαστικά στρώματα ξεκίνησαν όλες οι παρακμιακές ιδεολογίες της απελπισίας και του μηδενισμού. Ο μικροαστός νιώθει μόνος εναντίον όλων. Μικρός και αβοήθητος.
Ακμαίος και ζέων, αλλά -φευ- όλοι τον θεωρούν παρασιτικό και παρακμιακό. Ω, πόσο τους μισεί, πόσο παντοδύναμος και μεγιστοτεράστιος νιώθει ως προς αυτούς, αλλά και πόσο μικρός και αβοήθητος νιώθει απέναντί τους!

Ω ναι, καλό θα ήταν να κάνουμε έναν μαραθώνιο αγάπης για τον μικροαστό, να του προσφέρουμε στοργή και προδέρμ, αλλά που χρόνος γι' αυτόν: Έχουμε τα δικά μας προβλήματα που μας καίνε. Πράγμα που τσαντίζει ακόμα περισσότερο τον μικροαστό, ο οποίος πιστεύει πως είναι το κέντρο του κόσμου. Στην πραγματικότητα είναι ένα ασήμαντο σημείο του περιθωρίου της όλης φάσης. Δεν παράγει τίποτα, δεν προσφέρει τίποτα. Άχρηστος είναι. Κι όταν το ακούει να του το λένε, τσαντίζεται ακόμα περισσότερο, γίνεται τούρμπο. Του χαλάει η αυταπάτη.

Βέβαια, και τα ασήμαντα σημεία του περιθωρίου της ιστορίας, όταν ενώνονται, μπορούν να καταφέρουν κάτι. Όμως οι μικροαστοί, από τη φύση τους, είναι αδύνατον να ενωθούν κάτω από δική τους σημαία: Ο ένας θέλει να βγάλει το μάτι του άλλου, ο ένας θέλει να ξεσκίσει τη σημαία του άλλου. Η αλληλεγγύη είναι έννοια που τους φέρνει αλλεργία.
Είναι λυπηρή η θέση των μικροαστών: Δεν μπορούν να συγκροτήσουν τάξη. Είναι καταδικασμένοι να παραμείνουν ατομικότητες αλληλοδαγκωνόμενες, αλληλοτρωγόμενες και αλληλοϋποσκαπτόμενες.
Και είναι διπλά λυπηρή η θέση τους, όταν υπάρχει περίοδος ύφεσης και κρίσης. Νιώθουν το έδαφος να φεύγει κάτω απ' τα πόδια τους, I feel the earth move under my feet που έλεγε και η καλλιτέχνις, και μέσα στην απελπισία τους, νιώθοντας σχιζοειδώς μικροί και αβοήθητοι αφενός, μεγαλειώδεις και μεγαλοπρεπείς αφετέρου, οδηγούνται συνήθως σε μια από τις δύο λύσεις:

Είτε συμμαχούν με τις φασιστικές και ναζιστικές εφεδρείες του συστήματος -αποκτώντας έτσι την ψευδαίσθηση της κοινωνικής ανόδου που επιζητούν μανιωδώς,
είτε συμμαχούν με αυτούς που θέλουν να αλλάξουν την κοινωνία -αν και η εμπειρία έχει αποδείξει ότι μια τέτοια συμμαχία δεν μακροημερεύει: οι μικροαστοί με την εγωπάθειά τους αποτελούν την τροχοπέδη της κοινωνικής αλλαγής. Πως να αντέξει ο δόλιος ο μικροαστός σ' έναν κόσμο αλληλεγγύης? Μπορεί ν' αντέξει σ' έναν κόσμο αλληλεγγύης? Εμ, δεν μπορεί! Να κάτσει να χάσει τα προνόμια που νιώθει πως έχει? Νιώθει να τον συνθλίβει όλη αυτή η αλληλεγγύη που αδιαφορεί για τη μεγαλειώδη του προσωπικότητα -την υποθετική μεγαλειώδη του προσωπικότητα. Κι έτσι, "No feelings for anybody else" που τραγουδούσε κάποτε ο καλλιτέχνης.

Και τι γίνεται όταν ο μικροαστός σιχαίνεται αποφασιστικά την κοινωνική αλλαγή λόγω της αλληλεγγύης που αυτή προϋποθέτει, έχει όμως και αλλεργία στο φασισμό και το ναζισμό?

Ε, τότε βάζει σε λειτουργία το βιβλικό "Αποθανέτω η ψυχή μου μετά των αλλοφύλων" -εδώ που τα λέμε, η μικροαστική απελπισία δεν θα μπορούσε να βρει καλύτερο σλόγκαν, πιο ταιριαστό. Ο Σαμψών έχει κουρευτεί, τον έχουν μπαγλαρώσει οι Φιλισταίοι και τον έχουν δεμένο, την έχει πουτσίσει και το ξέρει, θα χαθεί και το ξέρει, το μόνο που του μένει είναι να τα κάνει όλα μπουρδέλο, να χαθεί μεν και ο ίδιος αλλά να χαθούν και άλλοι μαζί του. Μπας και μείνει στην ιστορία, έστω και ως καταστροφέας. Ηρόστρατος στάϊλ.

"Μεγάλε, είσαι κι ο πρώτος μεγάλε, μετά από σένα το χάος, μετά το χάος πάλι εσύ" που τραγουδούσε και ο Φλωρινιώτης κάποτε.
Κάπως έτσι μιλάει στον εαυτό της και κάπως έτσι σκέφτεται μια μερίδα μικροαστών σε περιόδους κρίσης: Να δημιουργήσουν δε μπορούν -ουδέποτε έχουν δημιουργήσει. Αλλά ούτε μπορούν να ανεχτούν να βλέπουν τους άλλους να δημιουργούν -η ζήλεια του μικροαστού είναι μνημειώδης.

Max Ernst, Napoleon in the wilderness

"Στάχτη και μπούρμπερη" λέει ο μικροαστός που βλέπει να εξαφανίζεται από την κρίση η αυταπάτη της μικρο-χλιδής του, και μαζί της να εξαφανίζεται η αυταπάτη της μεγαλειώδους ατομικότητάς του.
"Στάχτη και μπούρμπερη" λέει ο μικροαστός, και για να πείσει πως έχει δίκιο, ντύνει την απελπισία του με ξένα ρούχα -μπλα-μπλα επανάσταση.
"Στάχτη και μπούρμπερη" λέει ο μικροαστός, ο κακομαθημένος μαλάκας που έχει μάθει να τα βρίσκει όλα έτοιμα και που όταν διαβλέπει πως μερικά θα πάψει να τα βρίσκει έτοιμα, όταν διαβλέπει πως θ' αναγκαστεί να καταφύγει στην αλληλεγγύη ή -φρίξον ήλιε!- να δημιουργήσει, νιώθει τον κόσμο να φεύγει κάτω από τα πόδια του -είπαμε, I feel the earth move under my feet τραγουδούσε κάποτε η καλλιτέχνις, και δώσ' του χορό οι μικροαστοί της εποχής της.

Και βέβαια, αν τυχόν το πράμα γυρίσει, αν τυχόν έρθει οικονομική ανάκαμψη, αν τυχόν το σύστημα βρει τη μαγική φόρμουλα, αν τυχόν ανοίξουν οι δουλειές ώστε να επιζήσουν και τα παρασιτικά στρώματα, τότε ο μικροαστός θα την κάνει γυριστή. Θα ξεχάσει τα παλιά, θα τα καταγγείλει ως νεανικές τρέλες... γνωστά πράματα. Και θα λάβει άφεση αμαρτιών. Διότι είναι παράνοια: Όσοι μισεί τον αγαπούν, τον βλέπουν με συμπάθεια, με οίκτο: "αχ, τον καημένο τον μικροαστούλη" λένε, και τον συγχωρούν. Ψυχοπαίδι τους είναι. Το ξέρουν και το ξέρει. Χιλιοπαιγμένο έργο.

Αυτή η κωμωδία έχει παιχτεί πάλι και πάλι.

Και μην κοιτάς που για κάποιους (αν το εξετάσουμε ιστορικά -κατεστραμμένες ζωές κι έτσι) η κωμωδία εξελίχτηκε σε τραγωδία... Διότι, στην τελική, τι είναι τραγωδία?
Για εμάς που ρίχνουμε και μια ματιά στον Αριστοτέλη, "έστιν ουν τραγωδία μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας".
Γκέγκε? Σπουδαίας και τελείας μεν, μίμησις δε.
Και τι είναι μίμησις? Τι λέει ο Αριστοτέλης?
"Η μίμησις είναι μίμησις πράξεως... επομένως η μίμησις πράττεται υπό τινων πραττόντων... ούς ανάγκη ποιούς τινας είναι κατά τε το ήθος και την διάνοιαν... και κατά ταύτας και τυγχάνουσι και αποτυγχάνουσι πάντες". (Αριστοτέλης, Περί Ποιητικής)

Και το κακό είναι πως οι μικροαστοί μονίμως "αποτυγχάνουσι". Διότι, που ήθος και που διάνοια...
Είτε ως κωμωδία το δούμε είτε ως τραγωδία, δεν παύει να είναι δράμα. "Το δράμα του μικροαστού".

Το δράμα του κάθε μικρού Χοσελίτο που κήρυξε -τρομάρα του- τον πόλεμο στην κοινωνία: θεωρώντας τον εαυτό του κάτι υπερβατικό και εκτός κοινωνίας. Το υπέρτατο ον, που η θέλησή του οφείλει να πραγματώνεται, έξω και πέρα από τα υπόλοιπα -που ποσώς τον αφορούν.
"Μεγάλε, είσαι κι ο πρώτος, μεγάλε, μετά απο σένα το χάος, μετά το χάος πάλι εσύ" που τραγουδούσε κι ο Φλωρινιώτης κάποτε. (Το κιτς της όλης φάσης μοιραία με οδηγεί σε συνειρμούς επιπέδου Φλωρινιώτη).

Ας ελπίσουμε μόνο να μη θρηνήσουμε πολλά θύματα από αυτό το δράμα, από αυτή τη δραματική επίδειξη ναρκισισμού, από αυτό το επίμονο χτύπημα του κεφαλιού στον τοίχο... Διότι χεστήκαμε για τον τοίχο -δεν πρόκειται να πάθει τίποτα, έτσι κι αλλιώς- αλλά το κεφάλι θα ήταν κρίμα να σπάσει έτσι, τζάμπα και βερεσέ...
Χώρια που μπορεί να χαθεί και κάνας άνθρωπος από την κατάρρευση του μικροαστικού ονείρου του κάθε πονεμένου.

ΥΓ. Κι είπαμε: έρχεται και το 2012, που οι κακοί έχουν σχέδια για την πάρτη του... και για την πάρτη όλων, βεβαίως-βεβαίως. Και ξέρουν να τα προωθούν, οι κιορατάδες...