ΚΑΣΙΓΝΗΤΟΙ 2

Το παρόν κειμενάκιον δε θα είχε λόγο να γραφτεί, αλλά κάτι φίλοι που διάβασαν το προηγούμενο, το σχολίασαν σε στυλ "εντάξει μωρέ, έβαλε ο Όμηρος τον Αλκίνοο να λέει μια παπαριά κι εσύ την πήρες και την έκανες σημαία. Δεν είναι και τόσο καλό να γενικεύουμε τα λόγια των ποιητών, ακόμα κι αν ισχυρίζονται ότι εμπνέονται από τη Μούσα"...

Λογικό μου φαίνεται αυτό που λένε. Λογικό κι επιβεβαιωμένο από την εμπειρία. Δε λέει να κάνουμε σημαία δυο στίχους όλους κι όλους, κι ας είναι στίχοι του μεγαλύτερου ποιητή. Μερικές φορές είναι λούμπα τα λόγια των ποιητών.

Αλλά να μην απολογηθώ για την υπ' εμού αναιδώς επιχειρηθείσα διαχρονική γενίκευση της εφαρμογής δυο όλων κι όλων στίχων του Ομήρου?

Λέω λοιπόν.
Κι εγώ θα δίσταζα να το απλώσω τό θέμα τόσο πολύ που να περιλαμβάνει τους πάντες, αλλά ο ίδιος ο Όμηρος μας δίνει το δικαίωμα να το απλώσουμε και να το γενικεύσουμε, αφού βάζει (στο Ι της Οδύσσειας) τον Οδυσσέα να λέει τα ίδια ακόμα και στον Κύκλωπα -που όπως και να το κάνουμε, Κύκλωπας ήταν, άλλο πράμα ήταν και όχι Αχαιός, ας πούμε- και ως Κύκλωπας θα μπορούσε να εξαιρείται από τον νόμο (τη "θέμιδα") της σούπερ-καλής συμπεριφοράς προς τους λαθρομετανάστες που είχαν σκάσει μύτη έχοντας κάνει κατάληψη στη σπηλιά του:
Λέει ο Κανένας (ο λαθρομετανάστης-χωρίς-χαρτιά Οδυσσέας) στον Κύκλωπα -στου οποίου τη σπηλιά είχε κάνει κατάληψη με τους συντρόφους του:
τὰ σὰ γοῦνα
ἱκόμεθ', εἴ τι πόροις ξεινήϊον ἠὲ καὶ ἄλλως
δοίης δωτίνην, ἥ τε ξείνων θέμις ἐστίν.
ἀλλ' αἰδεῖο, φέριστε, θεούς· ἱκέται δέ τοί εἰμεν.
Ζεὺς δ' ἐπιτιμήτωρ ἱκετάων τε ξείνων τε,
ξείνιος, ὃς ξείνοισιν ἅμ' αἰδοίοισιν ὀπηδεῖ.

"Και πέφτουμε ικέτες στα πόδια σου να μας φιλοξενήσεις
ή και να μας δώσεις δώρα (!!!) στα πλαίσια της φιλοξενίας
όπως είναι ο νόμος για τους ξένους (η "ξείνων θέμις").
Σεβάσου άρχοντα τους θεούς, είμαστε ικέτες. Και θυμήσου πως
ο Δίας είναι "επιτιμήτωρ" (τιμωρός) για λογαριασμό των ξένων και ικετών,
τους προστατεύει, τους ανοίγει δρόμο και τους ακολουθεί
επειδή τους θεωρεί πως είναι ανώτερα, ιερά πρόσωπα (αιδοίοισιν)".

(Νομίζω πως παρά την αβανγκαρντ ερμηνεία, κάνω αρκετά σωστή απόδοση της φράσης
"ξείνοισιν άμ' αιδοίοισιν οπηδεί".
Από αυτό το πηδηχτούλικο "οπηδεί" προέκυψε αργότερα ο "οπαδός", (εκ του ρήματος "οπάζω" (ακολουθώ, αλλά και ανοίγω δρόμο)
οπότε η φράση του Ομήρου θα σήμαινε πως
"ο Δίας είναι οπαδός των ξένων,
είναι δηλαδή ακόλουθος των ξένων, τους ακολουθεί όπου κι αν πάνε,
αλλά είναι κι αυτός που τους ανοίγει το δρόμο που πορεύονται,
ως εκ τούτου είναι ιερά πρόσωπα σε ιερό δρόμο.
Και μέρος του ιερού δρόμου, είσαι κι εσύ, ω, Κύκλωπα,
οπότε φέρσου αναλόγως για να μη βρεις κάνα μπελά".

Και όποτε ο Δίας είναι οπαδός των ξένων και των κατατρεγμένων, μιλάμε για Δία "επιτιμήτορα-τιμωρό" ή, (στο Η της οδύσσειας), για "Δία τερπικέραυνο-που τη βρίσκει να κεραυνοβολεί". Αυτός ο Δίας -λέει ο Όμηρος- ότι προστατεύει τους ξένους και τους ικέτες "οπηδεί-ως οπαδός". Δεν μιλάει για τον "μειλίχιο Δία" ή γενικώς για "ξένιο Δία", ας πούμε. Θεωρεί το θέμα πολύ σοβαρό και θέλει να τονίσει την απειλή, γι' αυτό μιλάει για "τερπικέραυνο Δία" και για "επιτιμήτορα Δία" που έχει θεσπίσει την "ξείνων θέμιδα").

Φαίνεται πως εκείνη την εποχή, η υπερβολικά ευνοϊκή φιλοξενία στους καταδιωγμένους (ο Οδυσσέας δεν κάνει λόγο για πράγματα του στυλ "θα σου κάνουμε δουλειές και ως αντάλλαγμα θα μας δώσεις να φάμε", αλλά μιλάει στην ψύχρα ζητώντας "δωτίνην" δηλαδή "δωρεά, δώρα άνευ εργασίας" -θεωρεί αυτονόητο οτι ο Κύκλωπας θα τους κάνει δώρα. Αργότερα, ο Αλκίνοος κυριολεκτικά θα χρυσώσει τον Οδυσσέα, που ως κατατρεγμένος ναυαγός ήταν ιερό πρόσωπο, και στα ιερά πρόσωπα ξηγιόμαστε ανάλογα: Τους κάνουμε τα καλύτερα δώρα).
Φαίνεται πως ήταν μια ιδέα-αρχή με γενική εφαρμογή
-περίμεναν πως η υποχρέωση της εφαρμογής της περιλάμβανε ακόμα και τους Κύκλωπες.

Βέβαια, όπως όλοι ξέρουμε, ο Κύκλωπας το έβλεπε το θέμα με άλλο μάτι, όπως αποδείχτηκε, με αποτέλεσμα ο κύκλωπας ν' αρχίσει να τρώει τους συντρόφους του Οδυσσέα, βγάζοντας κακό όνομα στην πιάτσα -και βγάζοντας και το μάτι του.

Το κακό είναι ότι ο μέσος σημερινός συμπατριώτης μας (με προεξάρχοντες τους εθνικιστές συμπατριώτες μας), μάλλον υιοθετεί την οπτική γωνία των Κυκλώπων, παρά αυτή των Ελλήνων.
Πράγμα παράδοξον για εθνικιστές!
Χώρια που δημιουργείται ο κίνδυνος, εξαιτίας αυτών των συμπατριωτών μας "να μας βγει το μάτι", που λένε -και δεν θα έχει ούτε χαρτιά, ούτε διαβατήριο ο λαθρομετανάστης που θα μας το έχει βγάλει. Θα μας έχει βγάλει το μάτι ο "Κανένας", ο "Ούτις", ο Οδυσσέας, ας πούμε, και αν το δούμε από την άποψη του Δία καλά θα έχει κάνει, αφού θα έχουμε παραβιάσει την "ξείνων θέμιδα" ως άλλοι Κύκλωπες.

Βέβαια, και ο βγάζων το μάτι του Κύκλωπος, θα βρει το διάολό του, θα περιπλανιέται για χρόνια εδώ κι εκεί, διότι κάθε νόμος, κάθε σύμβαση, βάζει όρια και στα δύο αντισυμβαλλόμενα μέρη. Κάποια στιγμή θα δούμε και τα όρια εντός των οποίων οφείλουν να κινούνται οι φιλοξενούμενοι. Όμως εδώ εξετάζουμε το ζήτημα από την άποψη "πως έβλεπε ο Όμηρος τις υποχρεώσεις των φιλοξενούντων με βάση την ξείνων θέμιδα".

Όπου οι λέξεις "θέμιδα" και "θεμέλιο" έχουν την ίδια ρίζα: Κάτι σταθερό που αντέχει στο χρόνο. Τα υπόλοιπα είναι α-θέμιτα.
Η "θέμις" σημαίνει κάτι σαν νόμος, αλλά όχι ανθρώπινος νόμος. Ένας ανθρώπινος νόμος κάποτε καταργείται. Μια θέμις μάλλον όχι.
"Σώτειρα Διός ξενίου
πάρεδρος ασκείται Θέμις"
"νόστιμο μικρό τρελό μου
μαγικό μελαχροινό μου"
που έλεγε κι ο Βαμβακάρης -ή ίσως ο Πίνδαρος- σ' ένα θαλασσινό τραγούδι που υμνούσε την Αίγινα).

Έλεγα λοιπόν ότι η πάρεδρος του Δία, η θέμις, πολύ δύσκολα καταργείται -εκτός κι αν την καταργήσει ο Δίας, άσε που τσαντίζεται όταν την παραβιάζουμε.
Διότι σου λέει "ψιτ, μάστορη, δεν είναι μόνος του αυτός ο ταλαίπωρος που βλέπεις, έχει κι εμένα να είμαι οπαδός του", και είπαμε, οπαδός σημαίνει μεν "ακόλουθος", σημαίνει όμως και "αυτός που ανοίγει το δρόμο για να πάει κάποιος κάπου".
Για να έρθει κάποιος -ένα ιερό πρόσωπο -αιδοίος- μπροστά σου, εν προκειμένω.
Πράγμα που σε κάνει κι εσένα μέρος της ιερότητας-αιδοιότητας. Κι άμα αρνηθείς την δική σου ιερότητα, τότε τα έχεις κάνει όλα μουνί και πηγαίνεις γυρεύοντας. Τα βάζεις με τους οπαδούς.
Οι οπαδοί -ο Δίας εν προκειμένω- θέλουν να δουν θέαμα, όμορφο θέαμα, κι εσύ τους το χαλάς.
Θα θυμώσουν.

Και είναι ζόρικο πράμα με ζόρικες συνέπειες το να εκνευρίζεις τους μπρατσωμένους, τερπικέραυνους και επιτιμήτορες οπαδούς.

Τα ήξερε αυτά ο βασιλιάς Αλκίνοος, διότι πέρα από την "αλκή" του "νοός", ήταν εγγονάκι του Ποσειδώνα, και στο παλάτι του είχε κάτι μυστήρια -χρυσά κι ασημένια- σκυλάκια κατασκευές του Ήφαιστου και κάτι άλλα "αγλαά δώρα" από τους θεούς, με τους οποίους φαίνεται πως είχε στενά κονέξια.
Και εξαιτίας αυτής της κολεγιάς του με τους θεούς μπορούσε να εμβαθύνει και να πει τη φράση που λέγαμε στο προηγούμενο ποστ.
Όταν έλεγε τη φράση "όποιος δεν είναι στόκος θεωρεί αδέρφια του τους ξένους και τους ικέτες", δεν απηχούσε την άποψη της κοινής γνώμης των Φαιάκων, αλλά μόνο τη δική του, σοφή άποψη.

Αλλιώς θα πρέπει να βγάλουμε ψεύτρα κοτζάμ θεά Αθηνά (πράγμα που δεν θα ήταν σοφό εκ μέρους μας), που τη βρίσκουμε πρωτύτερα (προς την αρχή της Η ραψωδίας) να λέει στον Οδυσσέα σχετικά με το πως πάνε στο παλάτι του Αλκίνοου:
" μηδέ τιν' ἀνθρώπων προτιόσσεο μηδ' ἐρέεινε.
οὐ γὰρ ξείνους οἵ γε μάλ' ἀνθρώπους ἀνέχονται
οὐδ' ἀγαπαζόμενοι φιλέουσ', ὅς κ' ἄλλοθεν ἔλθοι"

Σα να λέμε
"Μην περιμένεις τίποτα από τον κόσμο που θα συναντήσεις στο δρόμο,
δεν έχει νόημα να τους ρωτήσεις. (Δε θα σου απαντήσουν).
Δεν τους πολυσυμπαθούν τους ξένους,
ούτε φιλοξενούν εύκολα όσους έρχονται από ξένα μέρη".

Γι΄αυτό ανέλαβε η ίδια να δείξει στον Οδυσσέα το δρόμο για το σπίτι του Αλκίνοου, λέγοντάς του κάτι σε στυλ "το ξέρω καλά το σπίτι του Αλκίνοου, ἐπεί μοι πατρὸς ἀμύμονος ἐγγύθι ναίει".
Σα να λέμε, "επειδή ο Αλκίνοος μένει κοντά στον υπέροχο πατέρα μου".
Το Δία δηλαδή, προφανώς μεταφορικά μιλώντας -εφόσον το σπίτι του Αλκίνοου δεν ήταν πάνω στον Όλυμπο αλλά κάπου παραθαλάσσια. (λέμε τώρα).
Και εννοώντας ότι οι υπόλοιποι Φαίακες, οι αφιλόξενοι, έμεναν μακριά από τον πατέρα της, το Δία, όντας ζωντόβολα που δε χαμπάριαζαν από "ξείνων θέμιδα" παρά μόνο από ναυσιπλοϊα. Στη ναυσιπλοϊα ήταν γάτοι, αλλά στην "ξείνων θέμιδα" ήταν ζωντόβολα.

Και αυτή η ζωντοβολότης των συμπατριωτών του, φόβιζε το σοφό Αλκίνοο. Τον έκανε να θυμάται (Οδύσσεια Θ, στίχος 560τόσο) την προφητεία που είχε πει ο πατέρας του:
Ότι, δηλαδή, μια μέρα των ημερών, ο Ποσειδώνας θα προκαλέσει ένα γεωλογικό φαινόμενο μυστήριο, " μέγα δ' ἧμιν ὄρος πόλει ἀμφικαλύψειν", θα κλείσει με βουνά γύρω-γύρω τη χώρα των Φαιάκων, και μετά καληνύχτα ναυσιπλοϊα. "Ποιός είδε βάρκα στο Χελμό, στο Μέτσοβο βαπόρι", που λέει και το άσμα.

Βέβαια εντάξει, και ο σοφός Γαλάτης βάρδος Κακοφωνίξ φοβόταν ότι θα του πέσει ο ουρανός στο κεφάλι... Έτσι είναι οι μύθοι, έτσι είναι και οι ποιητές που μας μπερδεύουν...