Πέμπτη, Απριλίου 25, 2013

Ο ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ

Τις προάλλες που περνούσα έξω από την Έκθεση του βιβλίου στο Νέο Ηράκλειο, είδα μπροστά μου το εξώφυλλο ενός βιβλίου που ίσως κάποτε το αγοράσω -πάντως σίγουρα είχα καημό να το ξεφυλλίσω. Μιλάμε για το βιβλίο του Tom Petsinis "Ο αριθμός του Πλάτωνα".

Ο Tom Petsinis όπως καταλαβαίνεις απ' τ' όνομα του είναι ελληνικής καταγωγής, ελληνοαυστραλός,  και είναι μαθηματικός. Λίγο που το ξεφύλλισα το βιβλίο, δεν έτυχε να πέσω πάνω στη λέξη "Πλάτωνας", αλλά απ' ό,τι καταλαβαίνω ο εν λόγω αριθμός βρίσκεται στον πυρήνα του εν λόγω βιβλίου.

Τώρα τι στα κομμάτια είναι αυτός ο αριθμός του Πλάτωνα....
Πρόκειται για το θρυλικό και περιβόητο απόσπασμα από την Πολιτεία του Πλάτωνα, όπου κάποιος μπορεί να διαβάσει τα εξής σανσκριτικά (σχεδόν) :
ἔστι δὲ θείῳ μὲν γεννητῷ περίοδος ἣν ἀριθμὸς περιλαμβάνει τέλειος͵ ἀνθρωπείῳ δὲ ἐν ᾧ πρώτῳ αὐξήσεις δυνάμεναί τε καὶ δυναστευόμεναι͵ τρεῖς ἀποστάσεις͵ τέτταρας δὲ ὅρους λαβοῦσαι ὁμοιούντων τε καὶ ἀνομοιούντων καὶ αὐξόντων καὶ φθινόντων͵ πάντα προσήγορα καὶ ῥητὰ πρὸς ἄλληλα ἀπέφηναν· ὧν ἐπίτριτος πυθμὴν πεμπάδι συζυγεὶς δύο ἁρμονίας παρέχεται τρὶς αὐξηθείς͵ τὴν μὲν ἴσην ἰσάκις͵ ἑκατὸν τοσαυτάκις͵ τὴν δὲ ἰσομήκη μὲν τῇ͵ προμήκη δέ͵ ἑκατὸν μὲν ἀριθμῶν ἀπὸ διαμέτρων ῥητῶν πεμπάδος͵ δεομένων ἑνὸς ἑκάστων͵ ἀρρήτων δὲ δυοῖν͵ ἑκατὸν δὲ κύβων τριάδος. σύμπας δὲ οὗτος ἀριθμὸς γεωμετρικός͵ τοιούτου κύριος͵ ἀμεινόνων τε καὶ χειρόνων γενέσεων
Δεν είναι ανάγκη να σου το γράψω και στη νεοελληνική, καλέ μου αναγνώστη. Δεν είναι ανάγκη, διότι το συγκεκριμένο απόσπασμα είναι σαφέστατα το πιο δυσνόητο απόσπασμα του Πλάτωνα: το έχουν μεταφράσει σε όλες τις γλώσσες του κόσμου και έχουν σπαζοκεφαλιάσει άνθρωποι σοφοί και κάθε άλλο παρά έχουν συμφωνήσει σχετικά με το ποιός στα κομμάτια είναι αυτός ο αριθμός.

"Άλλοι πιστεύουν ότι πρόκειται για τον αριθμό 216, άλλοι ότι είναι ο 3600 και άλλοι ότι πρόκειται για τον αριθμό 12960000", όπως λέει χαρακτηριστικά εδώ -και πίστεψέ με, αυτός ο κατάλογος των αριθμών δεν είναι πλήρης: έχουν προταθεί πολλοί ακόμα αριθμοί, μερικοί εκ των οποίων είναι εντελώς αστρονομικοί και έχουν να κάνουν με τρισεκατομμύρια και τετράκις-εκατομμύρια.

Υπάρχει ένα ενδιαφέρον βιβλιαράκι που έχει τον προκλητικό τίτλο "Περί του εν Δελφοίς ΕΙ", και είναι γραμμένο από τον Στέφανο Καραθεοδωρή -που υποθέτω ότι είναι ο γενάρχης των Καραθεοδωρήδων.
Το βιβλίο κυκλοφόρησε το μακρινό 1847 στην Κωνσταντινούπολη, και όσοι γνωρίζω που να το έχουν διαβάσει έχουν φτάσει στα όρια της αποπληξίας και έχοντας αισθανθεί μια ισχυρή τάση να πετάξουν στο αναμμένο τζάκι το συγκεκριμένο βιβλίο του Στ. Καραθεοδωρή.
Ο λόγος είναι απλός και θα τον εκθέσω μεταφορικώς:
Είναι εκνευριστικό να διαβάζεις ένα βιβλίο που σου περιγράφει έναν άνθρωπο αντεστραμμένο -έναν άνθρωπο με το κεφάλι κάτω και τα πόδια πάνω- και επιπλέον να ισχυρίζεται το βιβλίο πως έτσι είναι οι άνθρωποι.
Υπάρχει όμως μια λεπτομέρεια:
Αν η περιγραφή των ανθρώπων είναι απολύτως λεπτομερής και ακριβής, ε, τότε ίσως το βιβλίο σου αποκαλύπτει λεπτομέρειες του ανθρώπινου σώματος τις οποίες ποτέ δεν είχες προσέξει ή ήταν αδύνατον να γνωρίσεις. Σε μια τέτοια περίπτωση, το βιβλίο είναι χρήσιμο -και πολύ μάλιστα- παρ' όλο που περιγράφει τους ανθρώπους ως έχοντες το κεφάλι κάτω και τα πόδια πάνω: Αρκεί να τους αναποδογυρίσεις και όλα θα πάνε καλά.

Κάπως έτσι συμβαίνει και με το βιβλίο του Καραθεοδωρή -σε σχέση με ζητήματα θρησκείας, βεβαίως.

Τελοσπάντων, η ουσία είναι ότι στις σελίδες 63-74 του εν λόγω βιβλίου, ο δαιμόνιος Καραθεοδωρής προτείνει μια ανάγνωση του πλατωνικού αποσπάσματος που παραθέσαμε παραπάνω, και καταλήγει σε ένα λογικό και κατανοητό "αριθμό του Πλάτωνα".
Βέβαια, όπως προείπαμε, οι προταθέντες "αριθμοί του Πλάτωνα" είναι κάμποσοι. Ως εκ τούτου, θα μπορούσε κάποιος να πει "ωραία... άλλος ένας αριθμός στη μακρά λίστα των αριθμών".

Κάτι μου λέει όμως ότι ο αριθμός που προτείνει ο Καραθεοδωρής, είναι ο σωστός "αριθμός του Πλάτωνα".

(Να, εδώ υπάρχει σκαναρισμένο το βιβλίο του Καραθεοδωρή -και μάλιστα σκαναρισμένο με τον ιδεώδη τρόπο: Το μισό είναι σκαναρισμένο ανάποδα, με το κεφάλι κάτω και τα πόδια πάνω -ωστόσο εμάς μας ενδιαφέρουν κυρίως οι σελίδες 63-74 που αφορούν τον "αριθμό του Πλάτωνα" και που -κατά τη γνώμη μου- αποτελούν την πέτρα πάνω στο δαχτυλίδι του βιβλίου.Ε, αυτές οι σελίδες είναι σκαναρισμένες κανονικά).

Τραγουδάκι. Μάρκος.

Ήμουνα μάγκας μια φορά με φλέβα αριστοκράτη
τώρα θα γίνω δάσκαλος σαν το σοφό Σωκράτη.

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου

Mi-la-re,
mi-la-re-si