Κυριακή, Ιουνίου 16, 2013

ΕΠΑΝΕΚΚΙΝΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ (με ερτζιανές αυδές και ομφές)

Οι λέξεις "αυδή" και "ομφή" είναι ελληνικές λέξεις.

Σοβαρά μιλάω, ελληνικές είναι. Μην κοιτάς που ο μέσο νεοέλληνας δεν τις γνωρίζει.
Ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, ο μέσος νεοέλληνας χρησιμοποιεί συχνά δύο παράγωγα της λέξης "αυδή":
Αφ' ενός το παράγωγο "έμεινα άναυδος" και αφετέρου το λατινότροπο "audio", "audio system" κλπ. (Τα αυτοκίνητα Audi δεν ξέρω αν έχουν σχέση).

Τι στα κομμάτια σημαίνει "αυδή"?
Αυδή σημαίνει "φωνή". Ανθρώπινη φωνή.
Και τι στα κομμάτια σημαίνει "ομφή"?
Ομφή σημαίνει επίσης "φωνή". Όχι όμως ανθρώπινη αλλά θεϊκή.

Οι δύο λέξεις λοιπόν μοιάζουν να είναι ταυτόσημες, όμως στην ουσία τους σημαίνουν έννοιες αντίθετες.

Η χρήση τους από τους αρχαίους, συχνά γινόταν με βάση το δημοσιογραφικό δόγμα που λέει πως "είδηση δεν είναι το να έχει δαγκώσει κάποιος σκύλος κάποιον άνθρωπο, όχι, είδηση είναι κάποιος άνθρωπος να έχει δαγκώσει κάποιον σκύλο".

Έτσι και για τους αρχαίους, αξιοσημείωτο δεν ήταν τόσο κάποιος άνθρωπος να ασκεί την "αυδή" του, να μιλάει ανθρώπινα δηλαδή, όχι, είδηση ήταν το να είναι κάποιος θεός εκείνος που μιλάει με αυδή, με ανθρώπινη φωνή δηλαδή. Για παράδειγμα, η Καλυψώ, μιλούσε με ανθρώπινη φωνή, ως εκ τούτου ο Όμηρος, εκστατικός, βάζει τον Οδυσσέα να την αποκαλεί "αυδήεσσα", θεά που ασκεί την αυδή, δηλαδή, εξαίρεση δηλαδή.

Κατά τον ίδιο τρόπο, για τους αρχαίους είδηση δεν ήταν το να προέρχεται από κάποιον θεό κάποια ομφή, όχι, είδηση ήταν το να υπάρχει κάποιος άνθρωπος που μιλάει τόσο γλυκά ώστε η "αυδή" του να θυμίζει περισσότερο "ομφή".

Άλλωστε η λέξη "ομφή" υποτίθεται πως προέρχεται από το "η οψ -της οπός -την όπα", όπου παρεμβάλλεται ένα "μ" και προκύπτει η "ομφή"... η οποία, αν το πράμα είναι έτσι, είναι ομόρριζη με τη Μούσα Καλλιόπη, που το όνομά της σημαίνει  "αυτή που δίνει καλλιέπεια", η οποία Μούσα Καλλιόπη ήταν προστάτιδα και εμπνεύστρια των ρητόρων και των ραψωδών και όσων έγραφαν έπη.
Υπό αυτή την έννοια, ο απαγγελόμενος ποιητικός λόγος, αν και σε φυσικό επίπεδο είναι απλώς "αυδή", ενδέχεται -όταν είναι εμπνευσμένος- να εμπεριέχει στοιχεία "ομφής".

Άλλωστε, καμιά φορά, για τους αρχαίους ακόμα και το κρώξιμο ή το κελάηδισμα κάποιου πτηνού, ενώ δεν μπορεί να είναι "αυδή" (καμιά σχέση δεν έχει με ανθρώπινη φωνή), ενδέχεται να αποτελεί "ομφή":
μείδησε δὲ Μόψος ἀκούσας ὀμφὴν οἰωνοῖο θεήλατον
λέει κάπου ο Απολλώνιος ο Ρόδιος μιλώντας για τον Μόψο, έναν ωραίο τυπάκο που συμμετείχε στην Αργοναυτική εκστρατεία και ο οποίος μπορούσε, λέει, να καταλαβαίνει τη γλώσσα των πουλιών και ο οποίος, στη συγκεκριμένη σκηνή, όντως άκουγε τι "ομφή" του έλεγε ένα πουλί πετούμενο, ένας οιωνός.

Βλέπουμε λοιπόν ότι το νόημα των λέξεων "αυδή" και "ομφή" ενώ είναι σαφές (η ομφή προέρχεται από τους θεούς και η αυδή από τους ανθρώπους), στην πραγματικότητα τα πράγματα μπορεί να είναι πολύ πιο μπερδεμένα: Υπάρχουν θεές "αυδήεσσες" και άνθρωποι ή πουλιά που λένε "ομφές".

Είναι μέσα σ' αυτό το πλαίσιο θεώρησης των πραγμάτων, που οι δαιμόνιοι νεοέλληνες έφτιαξαν την παροιμία "φωνή λαού - οργή θεού". Δηλαδή, οι νεοέλληνες, διαλεκτικά σκεπτόμενοι προχωρούν στο διαλεκτικό ξεπέρασμα της μαζικής "αυδής" τοποθετώντας τη στο επίπεδο της "ομφής", ως θεόσταλτο μήνυμα ή προμήνυμα θεϊκής οργής.

Πράγματι, όσο κι αν η παροιμία "φωνή λαού - οργή θεού" θυμίζει λαχανιασμένη λογική αυτοϊκανοποίησης, η εμπειρία έχει δείξει ότι κάθε φορά που ΟΝΤΩΣ υπάρχει "φωνή λαού" (και όχι κάποιο ηλίθιο  μειοψηφικό κακέκτυπο που αυτοαποκαλείται "φωνή λαού"), αναπόφευκτα έρχεται "οργή θεού" πάνω σε αυτούς που χλευάζουν το λαό.

Πράγμα που εμένα με κάνει ν' αναρωτιέμαι μήπως, όντως η "αυδή λαού" είναι "ομφή θεού", μήν τυχόν η "φωνή λαού" κατά βάθος έχει αρχοντική προέλευση, δηλαδή.

Γι' αυτό είναι που περνάω από την ΕΡΤ τις τελευταίες μέρες:
Όχι για τη βαβούρα και την αυδή του όλου πράγματος, αλλά με τις κεραίες ανεβασμένες και απλωμένες και σε ετοιμότητα να εντοπίσουν και ν' αντιληφθούν την -ενδεχόμενη- ομφή του όλου πράγματος.

Κάτι αχνοφαίνεται που και που.



7 σχόλια :

  1. Ωραιο ποστ.

    Τα αυτοκινητα Audi σαφως και εχουν σχεση με την αυδή.

    Ο πρωτος ιδιοκτητης / κατασκευαστης λεγονταν Αυγουστος (August) Horch. Το επιθετο Horch ειναι κατα συμπτωση η προστακτικη του ρηματος "ακουω" στα γερμανικα.

    Οταν λοιπον ο Α. Horch τα τσουγκρισε με τους συνεταιρους του στην πρωτη εταιρεια (υπηρχαν προπολεμικα αυτοκινητα της μαρκας Horch), θελησε να ιδρυσει καινουργια εταιρεια που να διατηρει την αιγλη της παλιας.

    Μετεφρασε λοιπον το Horch ( = ακουσε) στα λατινικα, και ετσι φτιαχτηκε η Audi / Αυδή

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Απίστευτη πληροφορία!!!
    Ευχαριστώ Jolly Roger. Η λέξη "Audi" ήταν κάτι που αναρωτιόμουν από που προέκυψε, και ναι μεν υπέθετα ότι κρύβεται κάποιο επώνυμο από πίσω, αλλά ... τι να πω... τόσο τολμηρή σκέψη δεν θα τολμούσα να κάνω.
    Και όμως, είναι σωστή!
    Τα πράγματα κρύβουν εκπλήξεις, ε?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Επανεκκίνηση ομφής, το λοιπόν, ..παντού ...

    ---

    ελπίζω να το διατύπωσα σωστά ./

    :))

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Καλώς τον μας έλειψες.
    Πολύ καλό το κείμενο. Προσπαθώ τόση ώρα να θυμηθώ που αλλού΄έχω διαβάσει (σε κάποιο βιβλίο ) για αυτές τις δύο φωνές και δεν θυμάμαι με τπτ για πες.

    Επίσης αν δεν κάνω λάθος υπάρχει και μια τρίτη ψιλο-ενδιάμεση κατηγορία, σαν να λέμε η μεταφραση της ομφής σε αυδή ή Όσσα ή Όττα

    Όσσα: θεία φήμη. ψιλούται. επί πάσης φωνής

    Όττα: φήμη, μαντεία, θεία κληδών. και οττεύεσθαι, το μαντεύεσθαι. ο δε το μέλλον εμφρόνως οττευσάμενος....

    "Διός δε ηδυεπή φάτιν την μαντείαν φησίν. ο γάρ Απόλλων υποφήτης δοκεί είναι του πατρός και παρ'εκείνου λαμβάνεις τας μαντείας και τοις ανθρώποις εκφέρειν. και Όμηρος Διός άγγελος όσσα δεδήει"

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Επί του κλεισίματος πάντως επειδή πέρασα χθες απο ΕΡΤ και θαύμασα το υπαίθριο πανηγύρι με τις δεκάδες καντίνες τα τραγούδια κτλ μάλλον μιλάμε για άναρθρη αυγή δηλαδή γαυγη και ουχί ομφή.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Τέκμωρ, καλά το πας!!!
    :-)
    *********************
    *********************

    Χρήστο,
    για βιβλίο δεν ξέρω, τα έχω χύμα μες το μυαλό μου :-)
    Μεγάλο κεφάλαιο ο οττεύειν/οττεύεσθαι, ε? Πάντως μάλλον ως κάτι οπτικό το έχω καταλάβει (ωστόσο και η ομφή έχει εκείνη τη συλλαβή "φη" που ενδέχεται να φανερώνει κάτι ορατό-φαίνεται. Όπως λέμε για το "φη" στη λέξη "νύμφη": "νύμφη εκ του νέον φαίνει"...)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Και φήμη.
    Μαζί πάνε γιατί στην περίπτωση μας το κρυφό φανερώνεται με την "φωνή"

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Mi-la-re,
mi-la-re-si