ΣΤΗΝ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΤΟΥ ΚΑΙΑΔΑ

Όποτε μιλάω με κάνα σύντροφο που δε με γνωρίζει και έκπληκτος ανακαλύπτει την αγάπη μου για την αρχαία Ελλάδα, παίρνει ένα ύφος σα να βλέπει εξωγήινο και με κράζει για τους εξής σταθερά δύο λόγους:
1. Επειδή κατά την αρχαιότητα στην Αθήνα υπήρχαν δούλοι
2. Επειδή στην αρχαιότητα οι Σπαρτιάτες έριχναν τους ανάπηρους στον Καιάδα

Νισάφι πια, έλεος, όλοι αυτά τα δύο μου λένε κι έχει καταντήσει ανιαρό.
Και επιπλέον, δεν κάθονται ν' ακούσουν τις απαντήσεις... Και να πεις ότι δεν έχω απαντήσεις?

Τελοσπάντων, το θέμα της δουλείας και των δούλων θα το αφήσω για μια άλλη φορά. Την ύπαρξη δουλείας στην αρχαιότητα θα την υπερασπιστώ εν καιρώ.

Προς το παρόν λέω να υπερασπιστώ την μνήμη και την τιμή του ένδοξου Καιάδα!
(Γκαγκάν! Γκαγκάν!!!)

Λοιπόν καλέ μου αναγνώστη, σκέφτηκα να θέσω ένα ηλεκτρονικό κουίζ και να βάλω το πολυπληθές αναγνωστικό μου κοινό να επιλέξει τη σωστή απάντηση.

Το κουίζ θα ήταν το εξής:

Επιλέξτε τη σωστή απάντηση.

1. Τι είναι (τι ήταν) ο Καιάδας?
α) Ένα πράμα σα βάραθρο, στο οποίο οι κακούργοι σιχαμένοι απάνθρωποι και αιματοβαμμένοι αρχαίοι Σπαρτιάτες πέταγαν τα ελαττωματικά νήπια και βρέφη -κουτσά, τυφλά, κουλά, γενικώς τα ανάπηρα νήπια και βρέφη.
β) Ένα πράμα σα βάραθρο, στο οποίο οι αρχαίοι Σπαρτιάτες πέταγαν τους ελάχιστους συμπολίτες τους που καταδικαζόντουσαν σε θάνατο: τους προδότες, τους ακραία κακοποιούς και ενίοτε τους στασιαστές.

2. Πως προέκυψε η ανυπόστατη φήμη που λέει πως στον Καιάδα πεταγαν οι Σπαρτιάτες τα ανάπηρα βρέφη?
α) Από αδιάσειστες ιστορικές μαρτυρίες και από αδιάσειστα αρχαιολογικά ευρήματα
β) Προέκυψε ως εντελώς ανυπόστατο προϊόν προκατάληψης και μίσους ενάντια στους αρχαίους Σπαρτιάτες.

3. Πως πρέπει να ονομάζουμε όσους συνεχίζουν να διαδίδουν την άποψη πως στον Καιάδα οι Σπαρτιάτες έριχναν τα ανάπηρα νήπια και βρέφη?
α) Πρέπει να τους ονομάζουμε μελετητές και βαθείς γνώστες της ιστορίας
β) Πρέπει να τους ονομάζουμε μπαγλαμάδες, ανιστόρητους και γελοίους

Αυτό θα ήταν το κουίζ.
Όμως αποφάσισα να μην το θέσω, επειδή είμαι σχεδόν σίγουρος πως οι απαντήσεις θα με απογοήτευαν...
Διότι, δυστυχώς, έχει επικρατήσει η ανιστόρητη μπούρδα που θέλει τον Καιάδα να είναι ο επίσημος γκρεμός από τον οποίο οι Σπαρτιάτες πέταγαν τα ανάπηρα παιδιά τους...

Αυτό το ευλόγιον, φανατικός εχθρός της ανιστόρητης μπουρδολογίας, οφείλει να πάρει θέση και να αναστηλώσει την αλήθεια. Και θα το πράξει.

Όμως ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Πρώτα απ' όλα ας δούμε, τι σημαίνει "καιάδας". Ο Καιάδας ως λέξη.

Ο Όμηρος στο δ της Οδύσσειας αποκαλεί τη γη της Λακωνίας "κοίλη" (που όλοι ξέρουμε τι σημαίνει) και "κητώεσσα", λέξη που στα απλά ελληνικά είναι "καιετάεσσα", που σε πιο απλά ελληνικά σημαίνει "γη γεμάτη καιετούς - καιέτες", δηλαδή γκρεμούς, ο ενικός του "οι καιέτες" είναι "ο καιέτας", λίγο να είσαι σκληροπυρηνικός αρχαιοσπαρτιάτης θα χρησιμοποιείς πολύ "α" και θα το κάνεις "καιάτας", θα σε ακούσει λάθος ένας αρχαίος Αθηναίος και θα νομίζει πως άκουσε να λες "Καιάδας", και να 'σου μια πανέμορφη λέξη "Καιάδας" που θα μείνει στην ιστορία: Ο τρομερός Καιάδας!

Ετυμολογικά προκύπτει από τη ζόρικη ρίζα "κω" από την οποία προκύπτουν ωραίες λέξεις όπως κοίλος (είπαμε, για "κοίλη Λακεδαίμονα" λέει ο Όμηρος), κείμαι, κοιλάδα, κώς ή κώος (που πα να πει "κοίλωμα της γης, σπήλαιο") και γενικά διάφορες τέτοιες λεξούλες που εμπεριέχουν την έννοια "αυτό εδώ κείται ως προς κάτι άλλο που ίσταται" -μια χαρακτηριστική ιδιότητα που έχουν οι γκρεμοί, δηλαδή: Όταν είσαι στην άκρη τους, νιώθεις μια απόλυτη βεβαιότητα πως τώρα είσαι πάνω κι αν γίνει καμιά στραβή θα βρεθείς κάτω... (Και να πάνε να πνιγούν οι ψεύτες οι αποκρυφιστές που λένε "όπως πάνω έτσι και κάτω". Όταν είσαι στο χείλος του γκρεμού, η διαφορά του πάνω και του κάτω είναι σαφής! Αλλά ας μην ξεφεύγω από το θέμα).

Κητώεσσα - καιετάεσσα λοιπόν η Λακεδαίμων, δηλαδή Καιαδόεσσα, δηλαδή γη γεμάτη καιάδες.....
"Τα δε κοίλα πάντα, "καιέτας" οι Λάκωνες προσαγορεύουσιν" μου λέει επιδοκιμαστικά ο γεωγράφος Στράβων λάμποντας από τη χαρά του τόσο πολύ που με στραβώνει.

Δύσκολη δουλειά η δουλειά του αρχαιολόγου, αναγνώστη μου... (κάνε κλικ εδώ αν δε με πιστεύεις).

Φαντάσου ας πούμε τους αρχαιολόγους του μέλλοντος, να έχουν την πληροφορία πως οι Αθηναίοι του 2010 πήγαιναν τα σκουπίδια τους στον κάδο για να περάσει να τα μαζέψει το απορριμματοφόρο. Κι άντε εσύ τώρα να 'σαι αρχαιολόγος και να κάνεις ανασκαφές στην αρχαία Αθήνα της εποχής σου, για να βρεις τον κάδο στον οποίο οι αρχαίοι Αθηναίοι πήγαιναν τα σκουπίδια τους. Ε, στατιστικά, όλο και κάποιον αρχαίο κάδο θα βρεις. Είναι βέβαιο. "Καδόεσσα" είναι η Αθήνα.
Οπότε μπορείς να πας και στην "κητώεσσα - καιετάεσσα - καιαδόεσσα" Σπάρτη να βρεις τον Καιάδα.

Πάντως οι αρχαιολόγοι είναι ενθουσιασμένοι που βρήκαν τον Καιάδα.
Πάντως οστά νηπίων, βρεφών και γενικά μικρών παιδιών, δε βρήκαν.
Εγώ λέω πως ούτε πρόκειται να βρουν.

Διότι ο Καιάδας δεν ήταν τίποτ' άλλο πέρα από αυτό που λέει το λεξικό Σούδα:
"...εις δε τον Καιάδαν ειώθασιν οι Λάκωνες τους κακούργους ρίπτειν".

Δηλαδή, το ρίξιμο στον Καιάδα (που υποθέτω ότι μπορεί και να μην ήταν ένας) αποτελούσε τον τρόπο με τον οποίο εκτελούσαν τους καταδικασμένους σε θάνατο. Τους πέταγαν από ένα γκρεμό -θα ήταν λιγότερο απάνθρωπο δηλαδή αν έβαζαν ένα εκτελεστικό απόσπασμα να τον εκτελέσει? Άσε που ο Καιάδας, δηλαδή το πέταγμα από το γκρεμό, μπορούσε να πάρει συμβολική μορφή, ακόμα και μετά τον τυχόν πρόωρο θάνατο του καταδικασμένου: Ένα βασιλιά τους που λεγόταν Παυσανίας και τους ψιλο-πούλησε, τον καταδίκασαν σε θάνατο αλλά πέθανε πριν να τον πετάξουν ζωντανό από τον Καιάδα, οπότε μόλις πέθανε, πήραν και πέταξαν το πτώμα του, πιθανόν φωνάζοντας ρυθμικά: "Εϊ-όπ! Έϊ-όπ! Έϊ-χόπ!"

Πάντως αναφορές σχετικά με εκ γενετής ανάπηρα παιδάκια που τα πέταγαν στον Καιάδα ή σχετικά με ανάπηρους γενικά, δεν υπάρχουν.
Βρε, εδώ μιλάμε ότι ακόμα και βασιλιάδες πέταγαν στον Καιάδα, αλλά με τίποτα δεν πέταγαν παιδάκια.

Θα με ρωτήσεις αναγνώστη μου, το βλέπω στα μάτια σου ότι θα με ρωτήσεις:
"Και τότε ρε Πρκλς, από που στον πούτσο προέκυψε όλη αυτή η ιστορία με τα παιδάκια που πέταγαν στον καιάδα?"

Όλοι πατάνε πάνω σε κάτι που έγραψε ο Πλούταρχος (όχι ο τραγουδιστής... για τον αρχαίο Πλούταρχο μιλάμε).
Ας το δούμε:

Στο βίο του Λυκούργου (ο οποίος, όπως ξέρεις, τζιμάνι αναγνώστη μου, ήταν ο άνθρωπος που με τη νομοθεσία του έθεσε τις βάσεις για το -όποιο- μεγαλείο της Σπάρτης), ο παππούς Πλούταρχος λέει σχετικά με το πως άρχιζε η ζωή ενός νεογέννητου Σπαρτιατόπουλου:

" Τὸ δὲ γεννηθὲν οὐκ ἦν κύριος ὁ γεννήσας τρέφειν, ἀλλ' ἔφερε λαβὼν εἰς τόπον τινὰ "λέσχην" καλούμενον, ἐν ᾧ καθήμενοι τῶν φυλετῶν οἱ πρεσβύτατοι καταμαθόντες τὸ παιδάριον, εἰ μὲν εὐπαγὲς εἴη καὶ ῥωμαλέον, τρέφειν ἐκέλευον, κλῆρον αὐτῷ τῶν ἐνακισχιλίων προσνείμαντες·
εἰ δ' ἀγεννὲς καὶ ἄμορφον, ἀπέπεμπον εἰς τὰς λεγομένας Ἀποθέτας, παρὰ Ταΰγετον βαραθρώδη τόπον, ὡς οὔτε αὐτῷ ζῆν ἄμεινον ὂν οὔτε τῇ πόλει τὸ μὴ καλῶς εὐθὺς ἐξ ἀρχῆς πρὸς εὐεξίαν καὶ ῥώμην πεφυκός .
ὅθεν οὐδὲ ὕδατι τὰ βρέφη, ἀλλ' οἴνῳ περιέλουον αἱ γυναῖκες, βάσανόν τινα ποιούμεναι τῆς κράσεως αὐτῶν. λέγεται γὰρ ἐξίστασθαι τὰ ἐπιληπτικὰ καὶ νοσώδη πρὸς τὸν ἄκρατον ἀποσφακελίζοντα, τὰ δ' ὑγιεινὰ μᾶλλον στομοῦσθαι καὶ κρατύνεσθαι τὴν ἕξιν.".

Το οποίο σε πιο απλά ελληνικά πα να πει:

" Δεν εξαρτιόταν από τον γονιό αν θα τραφεί το μωρό, αλλά έπρεπε να το πάει σ' έναν τόπο που λεγόταν "λέσχη", όπου το μωρό εξεταζόταν από τους γηραιότερους. Αν οι γηραιότεροι το έβρισκαν γερό και ρωμαλέο, έλεγαν στους γονείς "οκέϋ, κρατήστε το και να το ταΐζετε και να το χαίρεστε" και κανόνιζαν τα χαρτιά του. Αν όμως το πιτσιρίκι έδειχνε να 'ναι άσχημο ή δειλό, τότε έδιναν εντολή να σταλεί ΣΤΙΣ λεγόμενες "Αποθέτες", κάπου σ' έναν βαραθρώδη τόπο του Ταΰγετου, με το σκεπτικό ότι ούτε για το ίδιο το παιδί, ούτε για την πόλη θα ήταν καλό να ζει ένα δειλό και ανίσχυρο πλάσμα στην πόλη και να το ταράζουν στη φάπα τα συνομήλικά του πιτσιρίκια χωρίς αυτό να μπορεί ν' αντιδράσει όντας φλωράκι και καλομαθημένο. Όχι τίποτ' άλλο, αλλά θα αποχτήσει ψυχικά τραύματα της παιδικής ηλικίας.
Όπου, οι γυναίκες που λεγόντουσαν Αποθέτες, δεν έπλεναν με νερό τα μη-εύρωστα παιδιά, αλλά τα βούταγαν σε κρασί, επειδή νόμιζαν πως το μπάνιο μέσα σε παγωμένο δυνατό κρασί διώχνει τις αρρώστιες και τις αδυναμίες από τα παιδιά, κάνοντάς τα να έχουν βροντερή φωνή και ατσαλένια δύναμη και κράση".

[Θα παρατήρησες αναγνώστη μου, υποθέτω, πως οι "Αποθέτες" που λέει ο Πλούταρχος, είναι γένους θηλυκού, και θα άνοιξες κανένα λεξικό, ελπίζω, για να δεις πως η λέξη "αποθέτω" σημαίνει καταθέτω κάτι προς φύλαξη - δίνω κάτι να μου το φυλάνε και να μου το φροντίζουν].

Αυτό λέει ο Πλούταρχος, κι όποιος ξέρει να διαβάζει, καταλαβαίνει. Κι όποιος δεν καταλαβαίνει, ας ξαναδιαβάσει.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, ο Πλούταρχος δεν αναφέρεται σε ανάπηρα παιδιά. Δε μιλάει για ανάπηρα παιδιά, μόνο για "άμορφα" και "αγεννή". Δηλαδή, άσχημα και δειλά.

Άλλωστε είναι ο ίδιος ο Πλούταρχος που αναφερόμενος σ' έναν βασιλιά της Σπάρτης, τον Αγησίλαο, μας διαβεβαιώνει ότι ο άνθρωπος ήταν κουτσός, αλλά αυτό δεν εμπόδισε τους Σπαρτιάτες να τον προτιμήσουν για βασιλιά τους. Μιλάμε, οι άνθρωποι όχι μόνο δεν πέταγαν στον Καιάδα τα ανάπηρα παιδιά, αλλά μερικές φορές τα έκαναν βασιλιάδες τους.

Οπότε, όπως καταλαβαίνεις σύντροφε αναγνώστη, αν ούτε ο Πλούταρχος ούτε κανένας άλλος μιλάει για ρίξιμο των ανάπηρων παιδιών στον Καιάδα, τότε αυτός που σου είπε ότι στον Καιάδα έριχναν ανάπηρα παιδάκια... απλώς σε δούλευε κι εσύ πιάστηκες κοροϊδο που τον πίστεψες.

Διότι τόσο τα κείμενα όσο και τα αρχαιολογικά ευρήματα, διαψεύδουν την παπαρολογία περί ανάπηρων στον καιάδα, και θα θεωρούσα φρόνιμο να συνετιστείς κι εσύ και να πάψεις να αναμασάς την καραμέλα.

Υμέτερος,
Πρκλς

Υ.Γ: Και για τους μερακλήδες αρχαιότροπους αναγνώστες, ιδού και ένα δωρικό άσμα το οποίο, βάσει των ανωτέρω, είναι μάλλον άσχετο με το θέμα μας.