Υπερείδης και Ήρων

... μου ήταν πλήρως άγνωστος αν εξαιρέσεις το ότι μικρός κρατούσα ένα φωτοτυπείο στην οδό Υπερείδου. Πέραν τούτου ουδεμία σχέση με τον Υπερείδη είχα.

Μαθαίνω λοιπόν ξαφνικά ότι ο ρήτωρ Υπερείδης...

Σύγχρονος του Αριστοτέλη και του Δημοσθένη, έγραψε δικανικούς λόγους για τον ίδιο αλλά και επ’ αμοιβή και συμμετείχε σε πολλές σημαντικές πολιτικές δίκες. Συστρατεύθηκε με το Δημοσθένη στον αγώνα ενάντια στο Φίλιππο Β’ της Μακεδονίας. Στο πλαίσιο της αντιμακεδονικής πολιτικής του, επισκέφθηκε ως πρέσβης πολλές πελοποννησιακές πόλεις για να τις παρακινήσει σε συμμαχία εναντίον των Μακεδόνων, πρωτοστάτησε στη δημιουργία στόλου για την αντιμετώπιση του Φιλίππου Β’ κατά την επιχείρηση κατάληψης της Εύβοιας το 340 π.Χ, ενώ το ίδιο έτος ενίσχυσε την άμυνας του Βυζαντίου που πολιορκούσαν οι Μακεδόνες.

Όταν μετά τη μάχη της Χαιρώνειας, η Αθήνα βρέθηκε σε δραματική θέση, με τον στρατό της διαλυμένο και τους Μακεδόνες να απειλούν με εισβολή, εισηγήθηκε να γίνουν Αθηναίοι πολίτες όσοι μέτοικοι θέλουν να υπερασπιστούν την πόλη και να απελευθερωθούν οι δούλοι που θα πολεμήσουν για την πατρίδα. Η πρότασή του ωστόσο δεν έγινε δεκτή, και ο ίδιος οδηγήθηκε στο δικαστήριο από τον Αριστογείτονα, ο οποίος τον κατηγόρησε για «γραφήν παρανόμων». Ο Υπερείδης ωστόσο κατάφερε να αθωωθεί, υποστηρίζοντας ότι δεν ήταν εκείνος που πρότεινε το ψήφισμα αλλά η μάχη της Χαιρώνειας.

Το 324 π.Χ ο Υπερείδης, που είχε αναδειχθεί σε μεγάλο ηγέτη της αντιμακεδονικής παράταξης, έγινε ο κατήγορος του παλιού του συμμάχου Δημοσθένη, όταν ο τελευταίος καταγγέλθηκε από τον Άρπαλο για δωροδοκία. Συμφιλιώθηκε ξανά πάλι τον επόμενο χρόνο και μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου έγιναν οι κύριοι υποκινητές της εξέγερσης κατά της Μακεδονίας που κατέληξε στο λαμιακό πόλεμο.

Όταν η Αθήνα και οι σύμμαχοί της έχασαν την ανεξαρτησία τους μετά την ήττα στην Κράνωνα, ο Δημοσθένης κατέφυγε στο ναό του Ποσειδώνα στον Πόρο όπου αυτοκτόνησε, ενώ ο Υπερείδης και οι άλλοι ρήτορες καταδικάστηκαν σε θάνατο από το νέο ολιγαρχικό καθεστώς της Αθήνας και το 322 εκτελέστηκε με βασανιστήρια. Ο μύθος λέει ότι οι Μακεδόνες του έκοψαν τη γλώσσα, ενώ σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή ήταν ο ίδιος που την έκοψε με τα δόντια για μην μαρτυρήσει κανένα μυστικό.

Και διαπιστώνω ότι ο ρήτωρ Υπερείδης ήταν καλός και ελεύθερος άνθρωπος, αλλά πέραν τούτου αξίζει να τον θυμόμαστε και διότι ήδη από το 338 π.Χ. είχε προτείνει την μαζική απελευθέρωση των δούλων.

Το κακό με τους μη-διαλεκτικούς-υλιστές συν-αρχαιοτέτοιους είναι ότι μέσα στον θαυμασμό τους για τον Μεγαλέξαντρο δεν μπορούν να εκτιμήσουν αυτή την ενδιαφέρουσα πτυχή της ιστορίας, ότι δηλαδή ενδεχόμενη νίκη των δημοκρατικών Αθηναίων κατά της Μακεδονικής ψιλο-απολυταρχίας θα είχε ως παράπλευρο όφελος (για την ανθρωπότητα) τη -για πρώτη φορά στην ιστορία- μαζική απελευθέρωση των δούλων.

Βεβαίως εδώ θα διαφωνήσει κάθε σοβαρός ιστορικός υλιστής λέγοντας πως οι Αθηναίοι έχασαν επειδή στη συγκεκριμένη ιστορική φάση το μακεδονικό μοντέλο διακυβέρνησης αντικατόπτριζε περισσότερο τη δυναμική ανάμεσα στις παραγωγικές σχέσεις και τις παραγωγικές δυνάμεις, και θα προσθέσει πως ίσως η απελευθέρωση των δούλων δεν έγινε δεκτή επειδή οι αντικειμενικές συνθήκες δεν ήταν ώριμες. Και μόνο όταν οι αντικειμενικές συνθήκες ωρίμασαν, κάπου μετά από δύο χιλιάδες διακόσια χρόνια δηλαδή,  με την αστική τάξη να εισβάλλει και να κυριαρχεί στο προσκήνιο και με τον καπιταλισμό να είναι σε φάση οίστρου έγινε δυνατή η απελευθέρωση των δούλων.

Ωραία, όμως τι θα ήταν η αστική τάξη και ο καπιταλισμός δίχως τη βιομηχανική επανάσταση? Και τι θα ήταν η βιομηχανική επανάσταση δίχως την ατμομηχανή?

Όπως είναι γνωστόν ο Ήρων ο Αλεξανδρεύς έζησε καμιά τρακοσαριά χρόνια μετά τον Υπερείδη (επομένως καμιά δεκαπενταριά και βάλε αιώνες πριν τη βιομηχανική επανάσταση) και μεταξύ άλλων εφευρέσεών του...

Ο περιστροφικός ατμοστρόβιλος που εφεύρε ο Ήρων έγινε γνωστός σαν αιολόσφαιρα. Η κατασκευή αυτή είναι η βασική αρχή πάνω στην οποία στηρίζετε η σύγχρονη ατμομηχανή.

Πάνω από έναν λέβητα υπάρχουν δύο σωλήνες και γύρω από τα καµπυλωµένα άκρα τους εδράζεται µία σφαίρα µε δύο ακροφύσια. Όταν θερµανθεί το νερό του λέβητα, ατµοποιείται και περνώντας από τους δύο κατακόρυφους σωλήνες εισέρχεται στη σφαίρα και εξέρχεται µε ταχύτητα από τα δύο ακροφύσια εξαναγκάζοντάς την σε αντίθετη περιστροφή.

Όπως είπαμε, θεωρείται ο πρόδρομος της ατµοµηχανής, που µε την προσθήκη µιας τροχαλίας θα µπορούσε να είχε οδηγήσει κατά την Ελληνιστική εποχή (αν αυτή δεν ανακοπτόταν από τη Ρωµαϊκή κατάκτηση) στη Βιοµηχανική επανάσταση, µε απρόβλεπτες συνέπειες για την ανθρωπότητα.

Αχ... Άτιμο και αργόσυρτο πράμα η ιστορική εξέλιξη όταν δεις το ζήτημα από τη σκοπιά της δουλείας...

Και βέβαια εξίσου άτιμο και αργόσυρτο πράμα η ιστορική εξέλιξη όταν τη δεις υπό το πρίσμα της μισθωτής σκλαβιάς...

Τραγούδι. Καζαντζίδης-Παπαγιαννοπούλου

Δούλευε σκλάβε, δούλευε
ως τη στερνή πνοή σου
αφού γεννήθηκες φτωχός
έτσι θα πάει η ζωή σου