Η ΜΙΚΡΗ-ΠΙΚΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΑΛΜΩΝΕΩΣ
(από "Τα παραμύθια του Θείου Συντ")

Ο Σαλμωνεύς ήταν καλός ανθρωπάκος. Γεννημένος κάπου προς τη Θεσσαλία, καταγόταν από καλή γενιά. Καλύτερη δεν γινόταν: Ήταν δισέγγονο του Δευκαλίωνα, εγγονάκι του Έλληνα και γιος του Αιόλου. Μαμά του ήταν η Ίφιδα. Είχε κι ένα αδερφάκι ο Σαλμωνεύς, τον Κρηθέα.

Στην εποχή που ζούσε ο Σαλμωνεύς, φαίνεται πως ήταν πολύ αναπτυγμένος ο εσωτερικός τουρισμός. Καραβάνια εσωτερικών τουριστών διέσχιζαν την Ελλάδα απ' άκρου εις άκρον.

Κάποια μέρα, έτσι όπως κοιτούσε ο Σαλμωνεύς τα προσπέκτους ενός Θεσσαλικού ταξιδιωτικού πρακτορείου της εποχής, εντυπωσιάστηκε από τις αναφορές στην Ηλεία. Αποφάσισε να επισκεφτεί το νομό Ηλείας, να πιεί νεράκι από τον Αλφειό, να πιεί φούντα πυργιώτικη, και να αγοράσει κάνα οικοπεδάκι κοντά στην Ολυμπία (κάποιος αετονύχης επενδυτής του είχε πει ότι η περιοχή κοντά στην Ολυμπία θα γνωρίσει μελλοντικά τρελλή τουριστική ανάπτυξη, εν όψει των ολυμπιακών του 2004).

Πράγματι, ο Σαλμωνεύς μπήκε στο τζάμπο τζετ που είχε κληρονομήσει από τον παππού του τον Έλληνα, και κατευθύνθηκε μαζί με ένα γκρουπ φίλων του Αιολέων τουριστών, προς την Ηλεία. Η περιοχή τον εντυπωσίασε: Όμορφη, πράσινη, με μπόλικα γάργαρα νερά, ωραίες γυναίκες, φοβερές παραλίες, κτήματα και χωράφια γονιμότατα και καλλιεργημένα, καταπράσινα βουνά, σκέτος παράδεισος. Αραιά και που, έσκαγε μύτη και κάποιο κρουαζιερόπλοιο με τουρίστες από απέναντι, την Ιταλία, που ερχόντουσαν για να αθληθούν στην Ολυμπία και να αγοράσουν αγροτικά προϊόντα και σουβενίρ της περιοχής: Σκυθική κάνναβη, μινιατούρες αγαλμάτων του μουσείου της Ολυμπίας, μπλουζάκια με στάμπα κάποια σκηνή από το άναμμα της ολυμπιακής φλόγας...
"Μάγκα μου, εδώ μπορούμε να μεγαλουργήσουμε" σκέφτηκε ο Σαλμωνεύς.

Πάνω απ' όλα, ήταν η μεγαλύτερη τουριστική ατραξιόν της περιοχής που τράβηξε την προσοχή του Σαλμωνέα: Μία ή δύο φορές τη βδομάδα, η περιοχή χόρευε κλακέτες εξαιτίας κάποιου σεισμού. Ήταν πολύ τακτικό φαινόμενο οι σεισμοί στην περιοχή.
Στον Σαλμωνέα άρεσαν πολύ οι σεισμοί, η βαβούρα και οι ανατροπές.

Κάποια μέρα, και ενώ το γκρουπ των Αιολέων τουριστών έκανε ηλιοθεραπεία στο Κατάκολο, μάζεψε τους φίλους και συνταξιδιώτες του Αιολείς και τους ξηγήθηκε κάπως έτσι: "Σύντροφοι, λέω να μη γυρίσουμε πίσω στην πατρίδα. Λέω να την αράξουμε εδώ που είναι παράδεισος, να φτιάξουμε μια αυτόνομη κοινότητα που θα την ονομάσουμε Σαλμωνία ή Σαλμώνη προς τιμήν μου, να τρώμε, να πίνουμε κρασάκι μαυρόξινο, να πηδάμε τσιγγανοπούλες, να κάνουμε τα μπανάκια μας στην Κουρούτα και στον Καϊάφα, να ανοίξουμε κάνα μαγαζάκι με σουβενίρ των ολυμπιακών αγώνων, να καλλιεργούμε τη γη, να εκμεταλλευόμαστε τον φυσικό πλούτο της γης, να πίνουμε και κάνα γελαστό -από αυτά που ο παππούς μου ο Έλληνας απαγόρεψε τη χρήση και την κατοχή τους στη Θεσσαλία- και να φιλοσοφούμε. Τι λέτε"?
Με τα πολλά, τους έπεισε να μείνουν εκεί.
Στρώθηκαν στη δουλειά για το χτίσιμο της Σαλμωνίας. Το γιαπί, το πηλοφόρι, το μυστρί... που λέει και το τραγούδι. Σύντομα η Σαλμωνία ήταν έτοιμη για τα εγκαίνια.

Στα εγκαίνια, αποφάσισαν να καλέσουν κάτι Μινύες, κάτι Επειούς, κάτι Ηλείους, κάτι Πισάτες και κάτι άλλους από γειτονικά χωριά, και να γίνει τρικούβερτο γλέντι εγκαινίων, για να γίνει γνωστό σε όλους ότι η Σαλμωνία δεν ήταν ένα απλό χωριουδάκι. Όχι, η Σαλμωνία ήταν χωριουδάκι που στόχευε να εξελιχτεί σε μεγάλη πολιτεία.

Κάποια στιγμή κι ενώ διαρκούσε το πάρτυ εγκαινίων, ένας καλεσμένος Μινύας, ειδικός στο άνοιγμα πηγαδιών, πήρε παράμερα τον Σαλμωνέα και του ψιθύρισε την εξής ιδέα: "Καλό το χωριό σας και με όλα τα σέα, με τα ρουστικάκια του και με τις κολώνες του, με ζόρικη ρυμοτομία κλπ, αλλά ρε μάγκα μου, δεν έχετε ανοίξει και πολλά πηγάδια... Και το άνοιγμα πηγαδιών είναι κάτι βασικό. Διότι πως θα ποτίζετε τα μποστάνια της σκυθικής καννάβεως? Άμα θέλεις, μπορώ να έρχομαι κάθε 15 μέρες να ανοίγω μερικά πηγάδια..."
Η ιδέα άρεσε στον Σαλμωνέα, και άρχισε η συνεργασία τους. Κάθε 15 μέρες ερχόταν ο γεωλόγος Μινύας και στρωνόταν στην υπόγεια δουλειά.

'Ωσπου, κάποια μέρα, ένα πηγάδι αντί για νερό άρχισε να αναβλύζει φυσικό αέριο... Έπαθε πλάκα ο Μινύας πηγαδάς, κι έτρεξε να φωνάξει τον Σαλμωνέα. "Ρε Σαλμωνέα, σε τι καταραμένο τόπο ήρθατε να μείνετε ρε συ"? ρώτησε ο Μινύας πηγαδάς, και συνέχισε: "Αρχηγέ, είναι σίγουρα καταραμένος ο τόπος όπου τα πηγάδια αντί για νερό βγάζουν φυσικό αέριο". Αυτά είπε ο Μινύας πηγαδάς κι έφυγε τρέχοντας για το χωριό του, που βρισκόταν κάπου προς τη Νέδα.

Ο Σαλμωνέας άναψε ένα μπάφο και έμεινε να κοιτάει απορημένος και σκεπτικός. Το εύστροφο μυαλό του έκανε χιλιάδες στροφές το δευτερόλεπτο. Σκεφτόταν το ζήτημα επί μέρες. Έπρεπε οπωσδήποτε να εκμεταλλευτεί το φυσικό αέριο. Ήταν φως φανάρι ότι το φυσικό αέριο μπορούσε να είναι το μέσο που θα ζέσταινε το χωριό τις κρύες νύχτες του χειμώνα. Είχε μεγάλα σχέδια ο Σαλμωνεύς. (Όχι τυχαία, ο Λουκιανός λέει πως ο Σαλμωνέας ήταν "θερμουργός ανήρ μεγαλαυχούμενος").

Και ενώ ο Σαλμωνεύς ήταν απασχολημένος με το σχεδιασμό του αγωγού φυσικού αερίου Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης, ξαφνικά στα καλά καθούμενα πεθαίνει η γυναίκα του, η Αλκιδίκη. Έπεσε σε κατάθλιψη ο Σαλμωνεύς. Κρατούσε στην αγκαλιά του στοργικά την κορούλα του, την Τυρώ, και την παρηγορούσε λέγοντάς της ότι "η μαμά πήγε ταξίδι ψηλά στον ουρανό". Πως να εξηγήσει τα ανεξήγητα στο παιδί...
Μέχρι τότε, ο Σαλμωνέας ζούσε μια όμορφη χίππικη ζωή. Τα θεολογικά και τα μεταφυσικά δεν τον είχαν απασχολήσει ιδιαίτερα. Ήξερε ότι προ-προπάππους του ήταν ουσιαστικά ο ίδιος ο Δίας, επομένως ό,τι κι αν συνέβαινε, θα υπήρχε μια γερή καβάντζα στη ζωή του. Όμως κάπου εκεί του καρφώθηκε για πρώτη φορά η ιδέα πως ο θεός και προ-προπάππους του, ο Δίας, ίσως να μην ήταν και τόσο δίκαιος, αφού έκανε τον ίδιο να μείνει χήρος σε νεαρή ηλικία, και την κορούλα του να μείνει ορφανή από μαμά...

Ήταν πανέμορφη η κορούλα του η Τυρώ. Ήταν "κάλλει διαφέρουσα", λέει ο Διόδωρος. Την έλεγαν Τυρώ επειδή ήταν κάτασπρο και απαλό το δέρμα της, και όλα έδειχναν πως όταν μεγάλωνε θα γινόταν θεογκόμενα. (Όντως έγινε: Κάποια στιγμή, αργότερα, η Τυρώ θα ερωτευόταν έναν όμορφο ποταμό εκεί κοντά, τον Ενιπέα, θα τον ερωτευόταν τόσο ώστε να την αράζει όλη μέρα και να παίζει στις όχθες του. Και θα την ερωτευόταν με πάθος ο Ποσειδώνας, τόσο πολύ όσο που μια μέρα μεταμορφώθηκε ώστε να μοιάζει με τον Ενιπέα για να της κλέψει την καρδιά. Και όντως, τα κατάφερε ο Ποσειδών. Από τον Ποσειδώνα, η Τυρώ θα αποκτούσε δύο παιδάκια δίδυμα, τον Πελία και τον Νηλέα).

Ο Σαλμωνέας λοιπόν, θεώρησε πρέπον να μην αφήσει την κορούλα του χωρίς μαμά. Άρχισε να ψάχνει να βρει νέα σύζυγο. Όμως, παρ' όλη την ευστροφία του, ψώνισε από σβέρκο...
Πήγε και παντρεύτηκε μια στρίγγλα, μια μέγαιρα, μια παλιοκαρακάξα που την έλεγαν Σιδηρώ. Ακόμα και αρχοντοθρεμμένοι άνδρες, όπως ο Σαλμωνεύς, κάνουν λάθος επιλογές... Και η Σιδηρώ, σύντομα αποδείχτηκε λανθασμένη επιλογή.

Η παλιοκαρακάξα η Σιδηρώ, αντί να είναι στοργική μητριά και να καλύψει το κενό της μακαρίτισσας Αλκιδίκης, άρχισε να κάνει δύσκολη τη ζωή της Τυρούς. Τη ζήλευε την Τυρώ, γιατί όπως είπαμε, η Τυρώ ήταν πανέμορφη και με ευγενική ψυχή. Γι' αυτό η Σιδηρώ άρχισε να της κάνει τη ζωή πατίνι.
Μέχρι που η Τυρώ αναγκάστηκε να φύγει από το χωριό και να πάει να μείνει στο θείο της τον Κρηθέα, για να γλιτώσει από την κακομεταχείριση της παλιοκαρακάξας μητριάς Σιδηρούς.

Και όχι μόνο αυτό, αλλά η καρακάξα η Σιδηρώ άρχισε να βάζει επιχειρηματικές ιδέες στον Σαλμωνέα, σχετικά με την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου. Του έλεγε πράγματα σε στυλ "Μην είσαι μαλάκας τώρα, καλέ μου, τι πα να πει ότι το φυσικό αέριο είναι κοινωνικό αγαθό και πρέπει να το διανέμεις δωρεάν? Μιλάμε, μπορείς να τους το μοσχοπουλάς και να κονομάς τρελλά φράγκα! Και για να μην διαμαρτύρονται, θα τους λες ότι είσαι κάτι σαν τον Δία: Ο Δίας τους ρίχνει χιόνι και τους παγώνει, ενώ εσύ τους ξηγιέσαι στοργικά και τους πουλάς το αέριο που τους ζεσταίνει. Κι άμα συνεχίσουν να σε αμφισβητούν, θα κάνεις κάνα κόλπο με το φυσικό αέριο, θα το κάνεις να βγάζει λάμψη και κρότο, ώστε να παραδεχτούν ότι είσαι κάτι σαν τον Δία: Κεραυνούς και αστραπές ο Δίας? Ε, κεραυνούς και αστραπές κι εσύ!".

Τα λόγια της καρακάξας της Σιδηρούς, έπεισαν τον Σαλμωνέα και σε λίγο η κατάσταση στο χωριό Σαλμωνία είχε ανατραπεί πλήρως: Όλοι ξεπαραδιαζόντουσαν άγρια για να αγοράσουν σε πανάκριβες τιμές φυσικό αέριο από τον Σαλμωνέα, χώρια που ο Σαλμωνεύς άρχισε να τους επιβάλλει βαρβάτες φορολογίες, με τη δικαιολογία ότι έχει κάθε δικαίωμα να τους φορολογεί εφόσον ο ίδιος είναι κάτι σαν τον Δία και ρίχνει κεραυνούς.
Μέρα με τη μέρα, ο πλούτος όλου του χωριού μαζευόταν στα χέρια του Σαλμωνέα, ενώ οι Σαλμωνιάτες πεινούσαν.

Οι κάτοικοι των γύρω χωριών, μάθαιναν τα νέα από το χωριό Σαλμωνία και κουνούσαν το κεφάλι λέγοντας "Να δεις που αυτός ο Σαλμωνέας θα έχει κακό τέλος όταν οι προλετάριοι Σαλμωνιάτες ξεσηκωθούν"... Τέτοια έλεγαν.

Ώσπου, κάποιο βράδυ, οι κάτοικοι των γειτονικών χωριών ξύπνησαν από έναν δυνατό θόρυβο, από μια σειρά απανωτών εκρήξεων, ο ήχος των οποίων προερχόταν από την πλευρά της Σαλμωνίας. Στην αρχή νόμισαν ότι είχε γίνει σεισμός. Αλλά δεν ήταν σεισμός.

Τι είχε συμβεί? Οι ξεζουμισμένοι Αιολείς κάτοικοι της Σαλμωνίας είχαν πάρει τα όπλα, τα κανόνια και τα σπαθιά και είχαν μπουκάρει στα χειμερινά ανάκτορα του Σαλμωνέα, φωνάζοντας "Ο λαός πεινάει, Σαλμωνέα θα σε φάει" και τέτοια. Ένας απ' όλους τους εξεγερμένους θεώρησε σκόπιμο να βάλει φωτιά στο ανάκτορο, την ίδια στιγμή ένας άλλος έκρινε πρέπον να σπάσει με τσεκούρι τον αγωγό του φυσικού αερίου, και σε κλάσματα δευτερολέπτου έγινε το μπουμ. Σε λίγο, η Σαλμωνία δεν υπήρχε πλέον. Είχε ανατιναχτεί. Είχαν απομείνει μόνο κάτι καμμένα ερείπια.

Οι κάτοικοι των γύρω χωριών, υπέθεσαν ότι έγινε αυτό που κατέγραψε η επίσημη ιστορία: Ότι ο Δίας πήρε ανάποδες με τον Σαλμωνέα, τον θεώρησε υβριστή που παρομοίασε τον εαυτό του με τον Δία, και του έριξε έναν κεραυνό που κατέστρεψε το χωριό. Αυτό λέει η επίσημη ιστορία, η οποία ομως αφήνει επίσης να εννοηθεί ότι ο Σαλμωνεύς δεν ήταν εντελώς για τα μπάζα:

Μέσα από την κορούλα του την Τυρώ και το γιό της το Νηλέα, αρχίζει μια γενεαλογία που αφενός οδηγεί στην Ιωλκό και στον Ιάσονα της Αργοναυτικής εκστρατείας, ενώ ένα άλλο παρακλάδι οδηγεί στην Αθήνα και στον Κόδρο, το βασιλιά που έσωσε την Αθήνα από τους καταστροφείς, αυτοθυσιαζόμενος, ενώ ο μικρός γιος του Κόδρου, ο Νηλέας (άλλος Νηλέας αυτός) θεωρείτο ιδρυτής της Ιωνίας και του Πανιωνίου (όχι της ομάδας του Πανιωνίου: Αυτή ιδρύθηκε αργότερα και δίδαξε το ποδόσφαιρο στους ιθαγενείς Ελλαδίτες).

Και, όπως γίνεται αντιληπτό, στην Ιωνία και στην Αθήνα είναι που πρωτο-άνθησαν οι τέχνες και η φιλοσοφία και οι επιστήμες, όλα αυτά δηλαδή που πάνω τους στηρίζεται ο σημερινός πολιτισμός. Όντως, άμα το καλοσκεφτεί κανείς, ο σημερινός πολιτισμός δεν θα υπήρχε, θα ήταν διαφορετικός, αν δεν είχε υπάρξει ο Σαλμωνεύς να γεννήσει την Τυρώ και να την διαπαιδαγωγήσει σωστά. Τίποτα απ' όσα είναι γύρω μας δεν θα υπήρχε, αν ο Σαλμωνέας δεν είχε δώσει σωστές και στέρεες ηθικές βάσεις στη ζωή της μικρής Τυρούς.

Και, μπορεί ο ίδιος ο Σαλμωνέας να είχε κακό τέλος, όμως συνεχίζει να ζει μέσα από τα επιτεύγματα του πολιτισμού μας. Χώρια που πρέπει να τον κρίνουμε επιεικώς, διότι δεν είναι και μικρό πράμα να χάνεις νεαρός τη γυναίκα σου στο άνθος της ηλικίας της και να μένεις χήρος με ένα ορφανό κοριτσάκι... Είναι βαρύ πράμα αυτό, που υπό προϋποθέσεις, ακόμα και τον καλύτερο άνθρωπο μπορεί να τον στρέψει ενάντια στον ίδιο το θεό και προ-προπάππου του, ο οποίος δεν τον προστάτεψε από τη ζημιά, ενώ μπορούσε.

*******
Σήμερα, κάπου κοντά στην Ολυμπία, υπάρχει ένα χωριουδάκι που λέγεται "Σαλμώνη".
Το όνομα αυτού του χωριού που είδα πρόσφατα, μου έδωσε το έναυσμα για το κείμενο αυτής της ιστορίας.