Σωθικά λαχταριστά. Τρώγοντας τα μυαλά από το κεφαλάκι.

64
Κοίτα χέρια απελπισμένα
πώς θερίζουνε ζωές!
Χάμου πέφτουνε κομμένα
χέρια, πόδια, κεφαλές,
65
και παλάσκες και σπαθία
με ολοσκόρπιστα μυαλά,
και με ολόσχιστα κρανία,
σωθικά λαχταριστά.

Το ανωτέρω απόσπασμα από τον "Ύμνο εις την Ελευθερία" του Σολωμού, από τον ελληνικό εθνικό ύμνο δηλαδή σε τελική ανάλυση, πάντοτε με προβλημάτιζε ως προς τη ενδεχόμενη γαστριμαργική έννοια του στίχου "σωθικά λαχταριστά".  Όπως λέμε δηλαδή λαχταριστό φιλέτο, λαχταριστή μπριζόλα, λαχταριστά κεφτεδάκια κλπ, κάπως έτσι μου ακούγεται και το "σωθικά λαχταριστά". 

Και μάλιστα όχι οποιαδήποτε σωθικά, όχι συκώτια και άντερα και τέτοια σωθικά, όχι, μιλάμε για τα σωθικά που βγαίνουν από τα "ολόσχιστα κρανία". Δηλαδή μιλάμε για τα "ολοσκόρπιστα μυαλά". Αυτά τα ολοσκόρπιστα μυαλά είναι τα λαχταριστά σωθικά. 

Μυαλά πανέ, ας πούμε, που σίγουρα είναι λαχταριστό μεζεκλίκι, ως εκ τούτου θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι ο Σολωμός ήτο μερακλής περί τα γαστριμαργικά. Υπάρχει όμως μια μικρή λεπτομέρεια: Ο Σολωμός τα "ολοσκόρπιστα μυαλά" τα θεωρεί λαχταριστά ως έχουν -όχι μαγειρεμένα. 

Μιλάμε για μυαλά ωμά.

Κάθε φορά που περνάω απ' την οδό Τυδέως στο Παγκράτι, θυμάμαι αυτούς τους ένδοξους στίχους του Διονυσίου Σολωμού. Αιτία είναι ένας συνειρμός, ο οποίος δημιουργήθηκε όταν προ κάμποσων ετών έμενα στην οδό Τυδέως και μια μέρα αναρωτήθηκα "και ποιός στα κομμάτια ήταν αυτός ο Τυδεύς" κι άρχισα να ψάχνω, οπότε προς μεγάλη μου έκπληξη ανακάλυψα πως ο Τυδεύς, πέρα από πατέρας του Διομήδη, ήταν πρώτος ξάδερφος του αγαπημένου μου ομηρικού ήρωα: Του Θερσίτη. (Ο οποίος Θερσίτης, ως εκ τούτου, ήταν θείος του Διομήδη). 

Η ιστορία πάει κάπως έτσι: 

Η Καλυδώνα βρίσκεται στο σημερινό νομό Αιτωλοακαρνανίας. Το όνομά της το πήρε από τον Καλυδώνα. Αυτός ήταν γιος του Αιτωλού. 

(Καταλαβαίνεις... Προσωποποιημένη μυθολογικοποίηση της γεωγραφίας...)

Αυτή η Καλυδώνα βρέθηκε κάποια στιγμή να έχει βασιλιά τον Πορθέα -που μερικοί τον φώναζαν και Πορθάωνα. 

Ο Πορθέας/Πορθάων απέκτησε τέσσερα υγιέστατα αγοράκια: Τον Μέλανα, τον Αλκάθοο, τον Άγριο και τον Οινέα. 

Μετά το θάνατο του Πορθέα βασιλιάς έγινε ο μεγαλύτερος γιος, ο Οινέας, αφήνοντας τον μικρότερο γιο, τον Άγριο, στην αντιπολίτευση. Για τους άλλους γιους δεν ξέρουμε σχεδόν τίποτα.

Ο βασιλιάς Οινέας απέκτησε πολλά σημαντικά παιδιά. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν ο Μελέαγρος, ο Τυδέας και η Δηιάνειρα -που γι' αυτήν μιλούσαμε τις προάλλες, αποκαλύπτοντας ότι κάποια στιγμή το έριξε στη stregoneria.

Ο αδελφός του Οινέα, ο Άγριος, είχε κι αυτός κάμποσα παιδιά, απ' τα οποία ξεχώριζε ο Θερσίτης. 

Βλέπουμε λοιπόν ότι ο Θερσίτης ήταν πρωτοξάδερφος του Τυδέα, της Δηιάνειρας και του Μελέαγρου. 

Ο βασιλιάς Οινέας τώρα, είχε το ιδεώδες όνομα για οινοπωλείο: 

"Οινοπωλείον ο Οινέας". 

Αυτό φαίνεται πως πολύ το εκτίμησε ο Διόνυσος: Κάποια μέρα ο θεός Διόνυσος πήγε στην Καλυδώνα και δίδαξε στον Οινέα την αμπελουργία και την κατασκευή κρασιού. 

Ενθουσιασμένος ο Οινέας από τη συναναστροφή του με τον θεό, έγινε ευσεβης και άρχισε να προσφέρει τιμές και θυσίες στους θεούς. 

Σε όλους τους θεούς? 

Όχι!

Μονίμως ξεχνούσε να προσφέρει τιμές και θυσίες στη θεά του κυνηγιού, την Αρτέμιδα.  

Κάποια μέρα η θεά τσαντίστηκε πολύ κι έστειλε στην Καλυδώνα τον Καλυδώνιο κάπρο να τρομοκρατεί και να καταστρέφει την Καλυδώνα. 

Οι Καλυδώνιοι αναγκάστηκαν (θέλοντας και μη) να λατρέψουν εμπράκτως την Αρτέμιδα οργανώνοντας μια μεγάλη -με πανελλήνια συμμετοχή-  κυνηγετική εκστρατεία, όπου, για την ιστορία να πούμε πως παραμένει αδιευκρίνιστο αν τελικά τον Καλυδώνιο κάπρο τον σκότωσε ο Μελέαγρος ή η Αταλάντη.

Κι ενώ ποτέ δε θα μάθουμε ποιός σκότωσε τον Καλυδώνιο κάπρο, η ουσία είναι ότι μια μέρα τα από κει ξαδέρφια, τα παιδιά του Άγριου δηλαδή, είπανε "εντάξει, όνομα και πράμα ο Οινέας και τον αγαπάει ο Διόνυσος, αλλά ποιός είδε το θυμό της Αρτέμιδας και δεν φοβήθηκε... Δεν τον ανατρέπουμε μπας και μας λυπηθεί η Άρτεμις? Κι ας κάνουμε βασιλιά τον πατέρα μας, τον Άγριο, που όσο να 'ναι το όνομά του έχει κοινή ρίζα με την Αγροτέρα Αρτέμιδα". 

Υπήρχαν βέβαια και άλλες αιτίες για ν' ανατραπεί ο Οινέας: Ήταν υπέργηρος πλέον, αλλά επίσης ο γιός του Οινέα, ο Τυδέας, είχε σκοτώσει τον θείο του τον Αλκάθοο (είπαμε, ο Αλκάθοος ήταν αδερφός του Οινέα και του Άγριου) και επειδή εκείνη την εποχή υπήρχε ο νόμος της βεντέτας, ο μεν Τυδέας πήγε στο Άργος για να γλιτώσει, η δε οικογένεια του Τυδέα (συμπεριλαμβανομένου του Οινέα) την είχε άσχημα: Όλο το χωριό τους έδειχνε με το δάχτυλο. 

Έγινε λοιπόν η ανατροπή, ο Άγριος έγινε βασιλιάς και ο Θερσίτης έγινε ο διάδοχος του θρόνου. 

Ο Τυδέας τώρα, πηγαίνοντας στο Άργος πρόκοψε: Παντρεύτηκε την κόρη του Άδραστου. Του βασιλιά του Άργους. Κι επειδή ήταν και αρχοντοπαλίκαρο, έπεισε τον βασιλιά Άδραστο να μην πάρει στα σοβαρά την άποψη του Αμφιάραου (ο οποίος έλεγε να κάτσουν στ' αυγά τους) αλλά να εκστρατεύσει εναντίον της Θήβας. Κι όταν ο Άδραστος εκστράτευσε εναντίον της Θήβας, ο Τυδεύς ήταν από τους επικεφαλής του στρατεύματος.  Και πολέμησε γενναία αλλά κάποια στιγμή λαβώθηκε από έναν Θηβαίο που λεγόταν Μελάνιππος. 

Πρόσεξε τώρα, γιατί εδώ έχει ζουμί. Ας δούμε το σκηνικό όπως το περιγράφει ο Απολλόδωρος: 

Μελάνιππος δὲ [...] εἰς τὴν γαστέρα Τυδέα τιτρώσκει. ἡμιθνῆτος δὲ αὐτοῦ κειμένου παρὰ Διὸς αἰτησαμένη Ἀθηνᾶ φάρμακον ἤνεγκε, δι᾽ οὗ ποιεῖν ἔμελλεν ἀθάνατον αὐτόν. Ἀμφιάραος δὲ αἰσθόμενος τοῦτο, μισῶν Τυδέα ὅτι παρὰ τὴν ἐκείνου γνώμην εἰς Θήβας ἔπεισε τοὺς Ἀργείους στρατεύεσθαι, τὴν Μελανίππου κεφαλὴν ἀποτεμὼν ἔδωκεν αὐτῷ. ὁ δὲ διελὼν τὸν ἐγκέφαλον ἐξερρόφησεν. ὡς δὲ εἶδεν Ἀθηνᾶ, μυσαχθεῖσα τὴν εὐεργεσίαν ἐπέσχε τε καὶ ἐφθόνησεν. 

Προσέχεις? 

Η Αθηνά συμπαθεί τον Τυδέα. Μόλις τον βλέπει τραυματισμένο θανάσιμα, φέρνει ένα φάρμακο για να τον κάνει όχι απλώς υγιή αλλά για να τον κάνει αθάνατο. Εν τω μεταξύ, ο Αμφιάραος (ο οποίος ήταν γνωστό πως έχει μαντικές ικανότητες), από μίσος για τον Τυδέα που υπήρξε ο βασικός υποκινητής της εκστρατείας, κόβει το κεφάλι του Μελάνιππου (είπαμε, ο Μελάνιππος είχε τραυματίσει θανάσιμα τον Τυδέα) και το δίνει στον Τυδέα. Και ο Τυδέας τι κάνει καλέ μου αναγνώστη? 

"Διελών εξερρόφησεν τον εγκέφαλον". 

Όπου το "διελών" είναι απλά η μετοχή αορίστου του ρήματος "διαιρώ". 

Δηλαδή ο Τυδεύς, έσπασε στα δύο το κρανίο του νεκρού Μελάνιππου και σλουρπ-σλουρπ! ρούφηξε τον εγκέφαλο. 

Ε, μόλις το είδε αυτό η Αθηνά, αηδίασε και είπε "ρε άει στα κομμάτια που θα σε κάνω αθάνατο... Ψόφα!". 

Και ναι μεν η Αθηνά είπε έτσι για τον κανίβαλο Τυδέα, πλην όμως χιλιάδες χρόνια αργότερα κάποιος δήμαρχος Αθηναίων αποφάσισε να ονοματίσει μια οδό προς τιμήν του κανίβαλου Τυδέα. 
Ενώ, από την άλλη, ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός βρήκε πηγή έμπνευσης για τους προαναφερθέντες εξαιρετικά δυνατούς στίχους:

64
Κοίτα χέρια απελπισμένα
πώς θερίζουνε ζωές!
Χάμου πέφτουνε κομμένα
χέρια, πόδια, κεφαλές,
65
και παλάσκες και σπαθία
με ολοσκόρπιστα μυαλά,
και με ολόσχιστα κρανία,
σωθικά λαχταριστά.