Το ζήτημα ξεκίνησε με (αυτό εδώ) το άρθρο της Καθημερινής, το οποίο φέρει τον όχι ιδιαίτερα εντυπωσιακό τίτλο Ο Όμηρος "ακολούθησε" τα άστρα.
Πολλοί εντυπωσιάστηκαν από τις αναφορές στους χάρτες της NASA, με αποτέλεσμα το άρθρο να αναπαραχθεί στο ίντερνετ έχοντας κάποιες φορές εντυπωσιακούς τίτλους του στυλ H NASA επιβεβαιώνει τον Όμηρο, με αποτέλεσμα το ζήτημα να συζητηθεί ακόμα και στα καφενεία και στα κουρεία, με αποτέλεσμα τα κανάλια να μυριστούν ψητό και ν' αρχίσουν τα τηλεοπτικά ρεπορτάζ για το θέμα, με αποτέλεσμα να πληροφορηθεί το ζήτημα και ο πλέον απληροφόρητος, με αποτέλεσμα το ζήτημα να αποτελεί μια ακόμα πηγή εθνικής περηφάνιας -που δεν ξέρω αν είναι περηφάνια για τη NASA ή για τον Όμηρο ή για τους Έλληνες επιστήμονες.
Βέβαια η ίδια η NASA δεν θέλει να έχει σχέση με τέτοιες χρήσεις των πινάκων και χαρτών της, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα.
Το τωρινό θέμα έχει να κάνει περισσότερο με το ότι λίγοι, ελάχιστοι, πρόσεξαν τις πρώτες λέξεις του άρθρου: "Μια νέα απόπειρα χρονολόγησης των ομηρικών επών...", ώστε μέσω του "νέα απόπειρα" εξαρχής και οι πλέον αδαείς να γνωρίζουν πως έχουν προηγηθεί κι άλλες απόπειρες. Τώρα αν οι περισσότεροι δεν το πρόσεξαν, αυτό δε σημαίνει πως δεν υπήρξαν κι άλλες απόπειρες.
Άπειρες.
Ερασιτεχνικές κι επαγγελματικές, επιστημονικές και κομπογιαννίτικες, άσχετες και σχετικές.
Από τον τέταρτο αιώνα προ χριστού, όπου κάποιος Πόντιος μελετητής των επών (κυριολεκτώ: ο μελετητής ήταν Πόντιος) πρωτοανακάλυψε ότι ο Θεοκλύμενος στην Οδύσσεια προανήγγειλε έκλειψη ηλίου, πολύς κόσμος προσπάθησε να βρει πότε έγινε αυτή η έκλειψη. Κι αυτό διότι εκεί γύρω στον 4ο αιώνα π.Χ. ο Σάρος (που κρατάει περίπου όσο μια Ιλιάδα και μια Οδύσσεια μαζί), ή μάλλον ακόμα περισσότερο ο εξελιγμός που λέγανε και οι αρχαίοι, είχε ήδη αρχίσει να γίνεται ευρέως γνωστός και δε χρειαζόταν πολύ μυαλό για να σκεφτεί ο άλλος ότι απλά, αν χρησιμοποιήσεις σωστά τα κατάλληλα εργαλεία, μπορείς με ακρίβεια να βρεις πότε έγιναν εκλείψεις στο παρελθόν και κατά προέκταση μπορείς να βρεις πότε έγινε η έκλειψη που σε ενδιαφέρει, ως εκ τούτου μπορείς να χρονολογήσεις τα γεγονότα που σ' ενδιαφέρουν.
Βέβαια, για να το κάνεις αυτό θα πρέπει να έχεις εκ των προτέρων υπ' όψιν σου ένα εύρος χρονικό που να το θεωρείς εύλογο. Για παράδειγμα, αυτό που λένε οι επιστήμονες του πρόσφατου άρθρου: «Από το 1300 π.Χ. ώς το 1130, που είναι τα χρόνια στα οποία τοποθετούνται τα δύο έπη, έγιναν 14 εκλείψεις ηλίου. Ορατές στο Ιόνιο ήταν μόνο πέντε και δύο από αυτές είχαν ποσοστό απόκρυψης του ηλίου 2%, επομένως δεν έγιναν αντιληπτές. Αλλη μία έγινε με τη Δύση του ηλίου, επομένως μας αφορούν μόνο δύο».
Ήτοι κάθε σκέψη που θα αφορούσε το 1420 ή το 930 π.Χ ας πούμε, απορρίπτεται επιστημονικώς.
Έτσι τώρα οι επιστήμονες καταλήγουν στις 30 Οκτωβρίου 1207 π.Χ, πριν λίγα χρόνια είχαν καταλήξει στις 16 Απριλίου 1178 π.Χ (Εφημερίς "Το Βήμα" εναντίον εφημερίδος "Καθημερινή"), άλλοι επιμένουν στο 1143 που αναφέρεται στο άρθρο, άλλοι μετατοπίζουν την Ιθάκη και καταλήγουν αλλού, όλα μέσα σε ένα προκαθορισμένο χρονικό πλαίσιο.
Αντίθετα, ο μέσος ελληναράς χουβαρντάς κομπογιαννίτης δεν ικανοποιείται με λιγότερα από δύο χιλιάρικα και προτείνει χρονολογίες αρκετά μεγαλύτερες από το 2000 ή το 3000 π.Χ και τέτοια, άλλοι -ανθέλληνες και τσιγκούνηδες αυτοί- προτείνουν εθνικώς ντροπιαστικές ημερομηνίες γύρω στο 1000 ή στο 950 π.Χ, βγαίνοντας αμφότεροι έξω από το επιστημονικώς αποδεκτό χρονικό εύρος.
Και η ζωή συνεχίζεται, βέβαια, κι όρεξη να 'χεις.
Θέλω να πω ότι κι εγώ στο ζήτημα έχω ήδη αναφερθεί προ διετίας έχοντας μια σωστή ή λάθος (διαφορετική πάντως από εκείνη της ομάδας επιστημόνων) δική μου άποψη [άποψη, όχι ημερομηνία, δε μ' αρέσουν οι ημερομηνίες] (κλικ εδώ για την αποψάρα μου), όμως η δική μου άποψη δεν είναι παρά η άποψη ενός ερασιτέχνη κομπογιαννίτη. Απλώς να σημειώσω ότι προ τριετίας περίπου ανέτρεξα κι εγώ στους πίνακες της NASA και -προς μεγάλη μου έκπληξη- βρέθηκαν ημερομηνίες που κάλυπταν τα δικά μου κριτήρια και τις οποίες ως εκ τούτου θα μπορούσα να προτείνω κι εγώ (κομπογιαννίτικω τω τρόπω, βεβαίως - εφ' όσον επιστήμων κάθε άλλο παρά είμαι) .
Όμως το βασικό πρόβλημα δεν είναι η χρονολόγηση όσων αφηγείται το έπος. Το βασικό πρόβλημα είναι ο εναγκαλισμός του έπους και του μύθου αφ' ενός και αφ' ετέρου ο εναγκαλισμός της επικής διήγησης με λαϊκά εκφραστικά μοτίβα της εποχής που γράφτηκαν τα έπη. Μέσα σε αυτούς τους εναγκαλισμούς δύσκολα ξεχωρίζει η κυριολεξία από την παρομοίωση και η αλληγορία από το γεγονός. Το βασικό πρόβλημα, δηλαδή, είναι η ίδια η κατανόηση του έπους και το ξεσκαρτάρισμα των σημείων όπου ο μύθος προκειμένου να διαιωνιστεί χρησιμοποιεί ως εργαλείο του το έπος από τα σημεία όπου το έπος προκειμένου εκφραστικά ν' απογειωθεί χρησιμοποιεί ως εργαλείο του τον μύθο.
Για παράδειγμα, τόσο στην Ιλιάδα όσο και στην Οδύσσεια οι οιωνοί δίνουν και παίρνουν: Που λέει ο λόγος, οι πρωταγωνιστές των επών κάθε πουλί πετούμενο (δες εδώ κάτι σχετικό και δες εδώ κάτι άλλο σχετικό) το υποψιάζονται ως οιωνό. Και άριστα πράττουν, αφού αυτό ήταν ένα κομμάτι της θρησκευτικής τους καθημερινότητας.
Το ερώτημα είναι αν εμείς έχουμε το δικαίωμα να τους μετατρέψουμε από έντιμους θρησκευτές σε αστρονόμους και παπατζήδες αστρολόγους, υποψιαζόμενοι πως όλοι οι οιωνοί που αναφέρονται στα έπη ήταν στην πραγματικότητα βροχές διαττόντων και ουράνια φαινόμενα για τα οποία έδιναν εξηγήσεις διάφοροι αστρολόγοι της εποχής. Όπως ο Θεοκλύμενος, για παράδειγμα, για τον οποίο μαθαίνουμε πως πέρα από το να προβλέψει μια έκλειψη (θυμόμαστε τον Σάρο και το ανεχόμαστε ως όχι κατ' ανάγκην υπερφυσικώς αλλά και φυσικώς εφικτό), μόλις βλέπει μια βροχή διαττόντων σπεύδει ως επαγγελματίας αστρολόγος να κάνει αστρολογική πρόβλεψη στον Τηλέμαχο. Και για να μας κάτσει ο συλλογισμός ταυτίζουμε το πουλί κίρκος με τον αστερισμό του Κόρακα και καταλήγουμε ότι ο μάντης δεν έβλεπε έναν κίρκο αλλά εναν αστερισμό ως έμπειρος αστρολόγος που ήταν -ενώ από πουλιά δε σκάμπαζε (βλ. Οδύσσεια ο: 525-535).
Θα μου πεις, βέβαια, άραγε θα ήταν εντιμότερο αν ο μάντης έκανε πρόβλεψη με βάση το ξεπουπούλιασμα ενός αγριοπερίστερου από έναν κίρκο?
Δεν ξέρω.
«Το γεράκι που περιγράφει ο Ομηρος, το οποίο είναι αδύνατον να είδε με λεπτομέρεια μέσα στο σκοτάδι, και μάλιστα από μακριά, τοποθετείται στη θέση που βρίσκεται ο αστερισμός Κόρακας. Βρίσκεται ανατολικά (δεξιά το βλέπει) και είναι αγγελιοφόρος του Απόλλωνα, σύμφωνα με τον Ερατοσθένη. Στα πόδια του –δηλαδή αντιδιαμετρικά από τον Κόρακα– βρίσκεται το σμήνος των πλειάδων (πελειάδες στα αρχαιοελληνικά, που σημαίνει αγριοπεριστέρες), που βρίσκονται στον αστερισμό του Ταύρου. Από εκεί λέει ότι πέφτουν πούπουλα, δηλαδή αστέρια, μια ποιητική περιγραφή του ουρανού και της πορείας του ταξιδιού», λέει πάντως στο άρθρο η κ. Πρέκα-Παπαδήμα.
Και τι γίνεται με το αντίστοιχο γεγονός που είχε συμβεί στον Τηλέμαχο μόλις λίγες δεκάδες ώρες πριν (υπάρχει σε λινκ λίγο πιο πάνω) και αν θέλουμε να είμαστε επιστημονικώς συνεπείς θα πρέπει να βρούμε μια νέα βροχή διαττόντων ή κάτι σχετικό προκειμένου με τον ίδιο τρόπο να εξηγήσουμε κι εκείνο το γεγονός?
Κι άϊντε και τη βρήκαμε κι εκείνη την άλλη βροχή διαττόντων λίγες ώρες πριν.
Μήπως σε μια τέτοια περίπτωση απλώς θα έχουμε προσβάλλει τη μνήμη ενός θρησκευτικοπολιτικού συστήματος που είναι πανθομολογούμενο ότι έδινε σημασία -και μεγάλη μάλιστα- στους οιωνούς ως πουλιά πετούμενα? Μήπως δηλαδή έχοντας ως αφετηρία τον θαυμασμό μας για τον Όμηρο και τις υποτιθέμενες αστρολογικές του αναφορές (διότι καθαρή αστρολογία και ουχί αστρονομία είναι η οιωνοσκόπηση των διαττόντων), μήπως λέω καταλήγουμε να εκφράζουμε τον αποτροπιασμό μας για τους απλοϊκούς αρχαίους -μεταξύ των οποίων ήταν και ο Όμηρος- που παρατηρούσαν τα πουλιά και σημείωναν κι έψαχναν να βρουν το θεϊκό μήνυμα πίσω από το πέταγμα των πουλιών?
Δεν ξέρω.
Το μόνο που ξέρω είναι ότι τέτοιου είδους εγχειρήματα όπως είναι η απόπειρα χρονολόγησης των γεγονότων που αναφέρονται στην Οδύσσεια ή στην Ιλιάδα, σπανιότατα και με πολλή τύχη, μία στο δισεκατομμύριο, που λένε, ενδέχεται να πάρουν τον μπακάλη και μούτσο Ερρίκο και να τον κάνουν κύριο Ερρίκο Σλήμαν με τ' όνομα.
Για τους λίγους και τους τυχερούς αυτά.
Οι υπόλοιποι, όμως, "πλούσιοι και φτωχοί, τσιγγάνοι κι επιστήμονες σε τούτη τη ζωή" που λέει κι ο ποιητής, ακόμα κι αν δεν φτάσουμε σε μια αξιοπρεπή πολυπόθητη χρονολόγηση των γεγονότων που εξιστορούνται στα ομηρικά έπη, μεσα από την εις βάθος μελέτη και κατανόηση των επών ίσως μπορέσουμε κάποτε (άμποτε!) να γίνουμε καλύτεροι ποιητές και -γιατί οχι?- να γίνουμε και καλύτεροι άνθρωποι (δύο φορές άμποτε!).
Πολλοί εντυπωσιάστηκαν από τις αναφορές στους χάρτες της NASA, με αποτέλεσμα το άρθρο να αναπαραχθεί στο ίντερνετ έχοντας κάποιες φορές εντυπωσιακούς τίτλους του στυλ H NASA επιβεβαιώνει τον Όμηρο, με αποτέλεσμα το ζήτημα να συζητηθεί ακόμα και στα καφενεία και στα κουρεία, με αποτέλεσμα τα κανάλια να μυριστούν ψητό και ν' αρχίσουν τα τηλεοπτικά ρεπορτάζ για το θέμα, με αποτέλεσμα να πληροφορηθεί το ζήτημα και ο πλέον απληροφόρητος, με αποτέλεσμα το ζήτημα να αποτελεί μια ακόμα πηγή εθνικής περηφάνιας -που δεν ξέρω αν είναι περηφάνια για τη NASA ή για τον Όμηρο ή για τους Έλληνες επιστήμονες.
Βέβαια η ίδια η NASA δεν θέλει να έχει σχέση με τέτοιες χρήσεις των πινάκων και χαρτών της, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα.
Το τωρινό θέμα έχει να κάνει περισσότερο με το ότι λίγοι, ελάχιστοι, πρόσεξαν τις πρώτες λέξεις του άρθρου: "Μια νέα απόπειρα χρονολόγησης των ομηρικών επών...", ώστε μέσω του "νέα απόπειρα" εξαρχής και οι πλέον αδαείς να γνωρίζουν πως έχουν προηγηθεί κι άλλες απόπειρες. Τώρα αν οι περισσότεροι δεν το πρόσεξαν, αυτό δε σημαίνει πως δεν υπήρξαν κι άλλες απόπειρες.
Άπειρες.
Ερασιτεχνικές κι επαγγελματικές, επιστημονικές και κομπογιαννίτικες, άσχετες και σχετικές.
Από τον τέταρτο αιώνα προ χριστού, όπου κάποιος Πόντιος μελετητής των επών (κυριολεκτώ: ο μελετητής ήταν Πόντιος) πρωτοανακάλυψε ότι ο Θεοκλύμενος στην Οδύσσεια προανήγγειλε έκλειψη ηλίου, πολύς κόσμος προσπάθησε να βρει πότε έγινε αυτή η έκλειψη. Κι αυτό διότι εκεί γύρω στον 4ο αιώνα π.Χ. ο Σάρος (που κρατάει περίπου όσο μια Ιλιάδα και μια Οδύσσεια μαζί), ή μάλλον ακόμα περισσότερο ο εξελιγμός που λέγανε και οι αρχαίοι, είχε ήδη αρχίσει να γίνεται ευρέως γνωστός και δε χρειαζόταν πολύ μυαλό για να σκεφτεί ο άλλος ότι απλά, αν χρησιμοποιήσεις σωστά τα κατάλληλα εργαλεία, μπορείς με ακρίβεια να βρεις πότε έγιναν εκλείψεις στο παρελθόν και κατά προέκταση μπορείς να βρεις πότε έγινε η έκλειψη που σε ενδιαφέρει, ως εκ τούτου μπορείς να χρονολογήσεις τα γεγονότα που σ' ενδιαφέρουν.
Βέβαια, για να το κάνεις αυτό θα πρέπει να έχεις εκ των προτέρων υπ' όψιν σου ένα εύρος χρονικό που να το θεωρείς εύλογο. Για παράδειγμα, αυτό που λένε οι επιστήμονες του πρόσφατου άρθρου: «Από το 1300 π.Χ. ώς το 1130, που είναι τα χρόνια στα οποία τοποθετούνται τα δύο έπη, έγιναν 14 εκλείψεις ηλίου. Ορατές στο Ιόνιο ήταν μόνο πέντε και δύο από αυτές είχαν ποσοστό απόκρυψης του ηλίου 2%, επομένως δεν έγιναν αντιληπτές. Αλλη μία έγινε με τη Δύση του ηλίου, επομένως μας αφορούν μόνο δύο».
Ήτοι κάθε σκέψη που θα αφορούσε το 1420 ή το 930 π.Χ ας πούμε, απορρίπτεται επιστημονικώς.
Έτσι τώρα οι επιστήμονες καταλήγουν στις 30 Οκτωβρίου 1207 π.Χ, πριν λίγα χρόνια είχαν καταλήξει στις 16 Απριλίου 1178 π.Χ (Εφημερίς "Το Βήμα" εναντίον εφημερίδος "Καθημερινή"), άλλοι επιμένουν στο 1143 που αναφέρεται στο άρθρο, άλλοι μετατοπίζουν την Ιθάκη και καταλήγουν αλλού, όλα μέσα σε ένα προκαθορισμένο χρονικό πλαίσιο.
Αντίθετα, ο μέσος ελληναράς χουβαρντάς κομπογιαννίτης δεν ικανοποιείται με λιγότερα από δύο χιλιάρικα και προτείνει χρονολογίες αρκετά μεγαλύτερες από το 2000 ή το 3000 π.Χ και τέτοια, άλλοι -ανθέλληνες και τσιγκούνηδες αυτοί- προτείνουν εθνικώς ντροπιαστικές ημερομηνίες γύρω στο 1000 ή στο 950 π.Χ, βγαίνοντας αμφότεροι έξω από το επιστημονικώς αποδεκτό χρονικό εύρος.
Και η ζωή συνεχίζεται, βέβαια, κι όρεξη να 'χεις.
Θέλω να πω ότι κι εγώ στο ζήτημα έχω ήδη αναφερθεί προ διετίας έχοντας μια σωστή ή λάθος (διαφορετική πάντως από εκείνη της ομάδας επιστημόνων) δική μου άποψη [άποψη, όχι ημερομηνία, δε μ' αρέσουν οι ημερομηνίες] (κλικ εδώ για την αποψάρα μου), όμως η δική μου άποψη δεν είναι παρά η άποψη ενός ερασιτέχνη κομπογιαννίτη. Απλώς να σημειώσω ότι προ τριετίας περίπου ανέτρεξα κι εγώ στους πίνακες της NASA και -προς μεγάλη μου έκπληξη- βρέθηκαν ημερομηνίες που κάλυπταν τα δικά μου κριτήρια και τις οποίες ως εκ τούτου θα μπορούσα να προτείνω κι εγώ (κομπογιαννίτικω τω τρόπω, βεβαίως - εφ' όσον επιστήμων κάθε άλλο παρά είμαι) .
Όμως το βασικό πρόβλημα δεν είναι η χρονολόγηση όσων αφηγείται το έπος. Το βασικό πρόβλημα είναι ο εναγκαλισμός του έπους και του μύθου αφ' ενός και αφ' ετέρου ο εναγκαλισμός της επικής διήγησης με λαϊκά εκφραστικά μοτίβα της εποχής που γράφτηκαν τα έπη. Μέσα σε αυτούς τους εναγκαλισμούς δύσκολα ξεχωρίζει η κυριολεξία από την παρομοίωση και η αλληγορία από το γεγονός. Το βασικό πρόβλημα, δηλαδή, είναι η ίδια η κατανόηση του έπους και το ξεσκαρτάρισμα των σημείων όπου ο μύθος προκειμένου να διαιωνιστεί χρησιμοποιεί ως εργαλείο του το έπος από τα σημεία όπου το έπος προκειμένου εκφραστικά ν' απογειωθεί χρησιμοποιεί ως εργαλείο του τον μύθο.
Για παράδειγμα, τόσο στην Ιλιάδα όσο και στην Οδύσσεια οι οιωνοί δίνουν και παίρνουν: Που λέει ο λόγος, οι πρωταγωνιστές των επών κάθε πουλί πετούμενο (δες εδώ κάτι σχετικό και δες εδώ κάτι άλλο σχετικό) το υποψιάζονται ως οιωνό. Και άριστα πράττουν, αφού αυτό ήταν ένα κομμάτι της θρησκευτικής τους καθημερινότητας.
Το ερώτημα είναι αν εμείς έχουμε το δικαίωμα να τους μετατρέψουμε από έντιμους θρησκευτές σε αστρονόμους και παπατζήδες αστρολόγους, υποψιαζόμενοι πως όλοι οι οιωνοί που αναφέρονται στα έπη ήταν στην πραγματικότητα βροχές διαττόντων και ουράνια φαινόμενα για τα οποία έδιναν εξηγήσεις διάφοροι αστρολόγοι της εποχής. Όπως ο Θεοκλύμενος, για παράδειγμα, για τον οποίο μαθαίνουμε πως πέρα από το να προβλέψει μια έκλειψη (θυμόμαστε τον Σάρο και το ανεχόμαστε ως όχι κατ' ανάγκην υπερφυσικώς αλλά και φυσικώς εφικτό), μόλις βλέπει μια βροχή διαττόντων σπεύδει ως επαγγελματίας αστρολόγος να κάνει αστρολογική πρόβλεψη στον Τηλέμαχο. Και για να μας κάτσει ο συλλογισμός ταυτίζουμε το πουλί κίρκος με τον αστερισμό του Κόρακα και καταλήγουμε ότι ο μάντης δεν έβλεπε έναν κίρκο αλλά εναν αστερισμό ως έμπειρος αστρολόγος που ήταν -ενώ από πουλιά δε σκάμπαζε (βλ. Οδύσσεια ο: 525-535).
Θα μου πεις, βέβαια, άραγε θα ήταν εντιμότερο αν ο μάντης έκανε πρόβλεψη με βάση το ξεπουπούλιασμα ενός αγριοπερίστερου από έναν κίρκο?
Δεν ξέρω.
«Το γεράκι που περιγράφει ο Ομηρος, το οποίο είναι αδύνατον να είδε με λεπτομέρεια μέσα στο σκοτάδι, και μάλιστα από μακριά, τοποθετείται στη θέση που βρίσκεται ο αστερισμός Κόρακας. Βρίσκεται ανατολικά (δεξιά το βλέπει) και είναι αγγελιοφόρος του Απόλλωνα, σύμφωνα με τον Ερατοσθένη. Στα πόδια του –δηλαδή αντιδιαμετρικά από τον Κόρακα– βρίσκεται το σμήνος των πλειάδων (πελειάδες στα αρχαιοελληνικά, που σημαίνει αγριοπεριστέρες), που βρίσκονται στον αστερισμό του Ταύρου. Από εκεί λέει ότι πέφτουν πούπουλα, δηλαδή αστέρια, μια ποιητική περιγραφή του ουρανού και της πορείας του ταξιδιού», λέει πάντως στο άρθρο η κ. Πρέκα-Παπαδήμα.
Και τι γίνεται με το αντίστοιχο γεγονός που είχε συμβεί στον Τηλέμαχο μόλις λίγες δεκάδες ώρες πριν (υπάρχει σε λινκ λίγο πιο πάνω) και αν θέλουμε να είμαστε επιστημονικώς συνεπείς θα πρέπει να βρούμε μια νέα βροχή διαττόντων ή κάτι σχετικό προκειμένου με τον ίδιο τρόπο να εξηγήσουμε κι εκείνο το γεγονός?
Κι άϊντε και τη βρήκαμε κι εκείνη την άλλη βροχή διαττόντων λίγες ώρες πριν.
Μήπως σε μια τέτοια περίπτωση απλώς θα έχουμε προσβάλλει τη μνήμη ενός θρησκευτικοπολιτικού συστήματος που είναι πανθομολογούμενο ότι έδινε σημασία -και μεγάλη μάλιστα- στους οιωνούς ως πουλιά πετούμενα? Μήπως δηλαδή έχοντας ως αφετηρία τον θαυμασμό μας για τον Όμηρο και τις υποτιθέμενες αστρολογικές του αναφορές (διότι καθαρή αστρολογία και ουχί αστρονομία είναι η οιωνοσκόπηση των διαττόντων), μήπως λέω καταλήγουμε να εκφράζουμε τον αποτροπιασμό μας για τους απλοϊκούς αρχαίους -μεταξύ των οποίων ήταν και ο Όμηρος- που παρατηρούσαν τα πουλιά και σημείωναν κι έψαχναν να βρουν το θεϊκό μήνυμα πίσω από το πέταγμα των πουλιών?
Δεν ξέρω.
Το μόνο που ξέρω είναι ότι τέτοιου είδους εγχειρήματα όπως είναι η απόπειρα χρονολόγησης των γεγονότων που αναφέρονται στην Οδύσσεια ή στην Ιλιάδα, σπανιότατα και με πολλή τύχη, μία στο δισεκατομμύριο, που λένε, ενδέχεται να πάρουν τον μπακάλη και μούτσο Ερρίκο και να τον κάνουν κύριο Ερρίκο Σλήμαν με τ' όνομα.
Για τους λίγους και τους τυχερούς αυτά.
Οι υπόλοιποι, όμως, "πλούσιοι και φτωχοί, τσιγγάνοι κι επιστήμονες σε τούτη τη ζωή" που λέει κι ο ποιητής, ακόμα κι αν δεν φτάσουμε σε μια αξιοπρεπή πολυπόθητη χρονολόγηση των γεγονότων που εξιστορούνται στα ομηρικά έπη, μεσα από την εις βάθος μελέτη και κατανόηση των επών ίσως μπορέσουμε κάποτε (άμποτε!) να γίνουμε καλύτεροι ποιητές και -γιατί οχι?- να γίνουμε και καλύτεροι άνθρωποι (δύο φορές άμποτε!).
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Mi-la-re,
mi-la-re-si