Θνητοί και μέθη

... Όταν η Καλυψώ προσφέρει το αποχαιρετιστήριο γεύμα στον Οδυσσέα, το τραπέζι είναι κοινό, όπως και η επτάχρονη ηδονή τους, τα φαγητά όμως και τα ποτά χωριστά: 

νύμφη δ᾽ ἐτίθει πάρα πᾶσαν ἐδωδήν,
ἔσθειν καὶ πίνειν, οἷα βροτοὶ ἄνδρες ἔδουσιν·
αὐτὴ δ᾽ ἀντίον ἷζεν Ὀδυσσῆος θείοιο,
τῇ δὲ παρ᾽ ἀμβροσίην δμῳαὶ καὶ νέκταρ ἔθηκαν.

Η θεά, με άλλα λόγια, πίνει νέκταρ και τρώει αμβροσία (α-βροτός: αθάνατος), ενώ ο θνητός βασιλιάς της Ιθάκης πίνει οίνον και τρώει ψωμί και κρέας. Οπως ακριβώς στις φλέβες της Καλυψώς κυλάει ο Ιχώρ, ενώ στις φλέβες του Οδυσσέα το αίμα. 

Μέσα από τουτη την πολύκροτη διαφορά των αθανάτων από τους θνητούς, βρίσκει και η μέθη το αναπάντεχο νόημά της. Πουθενά μέσα στα ομηρικά έπη δεν θα απαντήσουμε έναν θεό παραδομένο στη διάλυση της μέθης. Κι ο λόγος βέβαια δεν είναι η εγκράτεια. Όσο νέκταρ κι αν πιούν οι θεοί δεν μεθούν, γιατί είναι αθάνατοι. Τους προφυλάσσει το ίδιο το φυσικό τους. Αντίθετα, για τη θνητή φύση, η μέθη -ως καταδίκη και εγγενής αδυναμία- αποτελεί ένα αδιασάλευτο γνώρισμα. Ο άνθρωπος μεθάει επειδή πεθαίνει. Πως να μην συμπεράνουμε λοιπόν τη σχέση του θνητού με τη μέθη, την πένθιμη συγγένεια και την ανεξιχνίαστη συνενοχή του πότου με τον θάνατο; 

Οκέϋ. Να βουτήξουμε λοιπόν μέσα στο μπουκάλι με το κρασί μας, καλέ μου αναγνώστη, αλλά βουτώντας να έχουμε και στο μυαλό μας την παραπάνω παρατήρηση από το βιβλίο του Κωστή Παπαγιώργη "Περί Μέθης". Κι όταν ξεσουρώσουμε, με αφορμή την παραπάνω παρατήρηση να διαλογιστούμε κιόλας πάνω στη λεπτή κλωστή που συνδέει  τον Διόνυσο, τον Ίακχο, την Περσεφόνη και την καταχνιά του κάτω κόσμου -κι αν μας προκύψει, να το θεολογήσουμε κιόλας το θέμα.

Κι αν θες και παραπέρα, να το συνδέσουμε με το παλιό λαϊκό γνωμικό

Ο ύπνος τρέφει το παιδί 
κι ο ήλιος το μοσχάρι
και το κρασί τον γέροντα
τον κάνει παλικάρι

και να φτάσουμε σε ακόμα (κυριολεκτικώς αμπελο-φιλοσοφικότερα) θεολογικότερες καταστάσεις όπου η ζωή και ο θάνατος, η φθορά και η ανανέωση, είναι δυνάμεις που συνυπάρχουν στο κρασί -κι επειδή κατά κανόνα τα δώρα εκφράζουν τον δωρήσαντα. να δούμε αν θα έχουμε την απαιτούμενη διαύγεια -ή απλώς τη ρέντα, βρε αδερφέ-  να κατανοήσουμε τον δωρητή μέσω των δώρων του.

Πάντως από τη σκοπιά του Ομάρ Καγιάμ, "μια κούπα από τη στάχτη μου να φτιάξετε συντρόφοι, κι αν θα γεμίσει με κρασί μπορεί να ξαναζήσω". Καλό είναι ως φράση που θα κλείσει το παρόν κείμενο.

Τρία ρουμπαγιάτ