Τετάρτη, Ιανουαρίου 06, 2010

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ

Ο ποιητής Ρήγας Γκόλφης γεννήθηκε στο Μεσολόγγι το 1886. Πέθανε στην Αθήνα το 1957.
Μαχητικός δημοτικιστής, συνεργάτης του περιοδικού "Νουμάς" -όπου το 1908 και δημοσιεύει σε τρεις συνέχειες αυτό που αργότερα ονομάστηκε (δικαίως ή αδίκως) "πρώτος λογοτεχνικός καρπός της σοσιαλιστικής σκέψης στην Ελλάδα. Μιλάμε για το θεατρικό έργο "Ο Γήταυρος".

Παράλληλα, ο Ρήγας Γκόλφης παλεύει πολλά άλλα πράγματα, μεταξύ των οποίων, τη μετάφραση της "Διεθνούς".
Η Διεθνής γράφτηκε το 1871 από τον Ευγένιο Ποτιέ και εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1895.

Ο Ευγένιος Ποτιέ ήταν Γάλλος. Γεννήθηκε τον Οκτώβριο του 1816 στο Παρίσι. Υπήρξε εργάτης από πολύ μικρή ηλικία και μαχητικός επαναστάτης και κομμουνάρος. Πέθανε το 1887, έχοντας ζήσει μια ζωή που αν ζωές ανάλογες είχαν ζήσει κάπως περισσότεροι συνάνθρωποί μας, ο κόσμος μας θα ήταν καλύτερος.

Πολύς κόσμος πιστεύει ότι η "Διεθνής" έχει να κάνει με την Οκτωβριανή επανάσταση. Αυτό είναι λάθος -απλώς η Οκτωβριανή επανάσταση υιοθέτησε την "Διεθνή" ως ύμνο της, όμως η "Διεθνής" προϋπήρξε δεκαετίες πριν το Λένιν.
Τόσο ως ποίημα του Ευγένιου Ποτιέ, όσο και ως μελοποιημένος ύμνος (σε μουσική του Pierre Degeyter). Οι επαναστάτες εργάτες την γνώριζαν και είχαν αρχίσει να την τραγουδούν τουλάχιστον από το 1888, όταν ο Λένιν ακόμα ήτο έφηβος και έπαιζε μπάλα στην αλάνα.

Τέλος πάντων, για να μην τα πολυλογούμε, κάποια στιγμή ο Ρήγας Γκόλφης άρχισε να ασχολείται με την ελληνική μετάφραση της "Διεθνούς".
Το πάλευε από δω, το πάλευε από κει...

Σηκωθείτε παιδιά και χτυπάτε
Καταφρόνια και πείνα μας σφίγγει
Το μεγάλο μας δίκιο ζητάτε
Και πατήστε τ' εχθρού το λαρύγγι

υπήρξε μια πρώτη του προσπάθεια να αποδώσει τα λόγια του Ευγένιου Ποτιέ.

Αργότερα, γύρω στα 1921, τελειοποίησε τη μετάφρασή του.
Στάθηκε όμως γκαντέμης: Η "Διεθνής" είχε υιοθετηθεί από τους ρώσους μπολσεβίκους και από τους εν Ελλάδι ομοϊδεάτες τους, οι οποίοι σύντομα, πολύ σύντομα, έμελλε να κρατήσουν τους πρώτους λίγους στίχους της "Διεθνούς" και τους υπόλοιπους έμελλε να τους πετάξουν στη θάλασσα (ενδεχομένως στη Βαλτική).

Σκοπός αυτού εδώ του σημειώματος, είναι να κάνει μια βουτιά που θα ανασύρει από το βυθό τα χαμένα μέλη της "Διεθνούς" και να τα παρουσιάσει σ' εσένα, καλέ μου αναγνώστη.

Εμπρός της γης οι κολασμένοι
Της πεινάς σκλάβοι εμπρός, εμπρός
Το δίκιο από τον κρατήρα βγαίνει
Σαν βροντή σαν κεραυνός.
Φτάνουν πια της σκλαβιάς τα χρόνια.
Όλοι εμείς οι ταπεινοί της γης
Που ζούσαμε στην καταφρόνια
Θα γίνουμε το παν εμείς.

Θεοί, αρχόντοι, βασιλιάδες
Με πλάνα λόγια μας γελούν.
Της γης οι δούλοι και οι ραγιάδες
Μοναχοί τους θα σωθούν.
Για να λείψουν πια τα δεσμά μας
Για να πάψει πια η κλεψιά
Να ιδούνε πρέπει την γροθιά μας
Και την ψυχή μας την φωτιά.

Εμπρός μονάχη μας ελπίδα
Είναι η σφιγμένη μας γροθιά.
Κάτω οι πόλεμοι και η πατρίδα
Ζήτω, ζήτω η λευτεριά.
Και αν θελήσουν να δοκιμάσουν
Της ψυχής μας τους κεραυνούς
Να ιδούνε τότες θα προφτάσουν
Πως είναι οι σφαίρες μας γι' αυτούς

Σκληρός ο νόμος μας ξεσκίζει
Κι οι φόροι ασήκωτοι για μας.
Ο πλούσιος ότι κι αν κερδίζει
Είναι πλούτος της κλεψιάς.
Η σκλαβιά, η αδικία φτάνει
Όχι πια ταπεινοί σκυφτοί-
Αδέλφια η φύση όλους μας κάνει
Και είμαστε ίσοι μπρος σε αυτή.

Οι πλούσιοι άσπλαχνα μας γδέρνουν
Και μας αρπάζουν το ψωμί.
Τον κόπο μας και αυτοί κι αν παίρνουν
Για μας η πείνα πληρωμή
Της δουλειάς όλοι οι κλεφτες κάτου
Δίκιο τώρα ο φτωχός ζητάει
Όσα γυρεύει είναι δικά του
Κι όταν θελήσει τ' αποκτάει

Εμάς που αδιάκοπα η δουλειά μας
Γεννάει της γης τους θησαυρούς
Όλα τα πλούτη τους είναι δικά μας
Όλα ανήκουν στους φτωχούς.
Τώρα πια κόρακες και ακρίδες
Δεν σκεπάζουν τον ουρανό
Χρυσός ο ήλιος στέλνει αχτίδες
Χαμόγελο παντοτινό.

Όπως καταλαβαίνεις καλέ μου αναγνώστη, πρόκειται για διαχρονικό σουξέ, με μελωδία και λόγια που διατηρούν τη ζωντάνια τους μέχρι τις μέρες μας. Επαγγελματίες χοροδιδάσκαλοι και λοιποί ειδικοί συνιστούν να χορεύεται ομαδικά -ο κατα μόνας χορός της Διεθνούς, κουφαίνει. Έτσι λένε. Τέλος, εντομολόγοι και οικολόγοι εξετάζουν εάν και κατά πόσον "κόρακες κι ακρίδες" σκεπάζουν τον ουρανό στις μέρες μας, καθώς και κατά πόσον το "χαμόγελο παντοτινό" του ήλιου υπάρχει ή δεν υπάρχει στον παλιόκοσμο που ζούμε.

Δεν θέλω να πάρω θέση.

7 σχόλια :

  1. Θα ήθελα να ήξερα αν ζούσε σήμερα ο Γκόλφης πώς θα σκεπτόταν...

    Η αλήθεια είναι, ότι είναι ο μόνος απ'τον παλιό Νουμά που στάθηκε στο ύψος του, σταθερός στις ιδέες του, και χωρίς προσωπικές φιλοδοξίες, (αν αυτές ήταν η αιτία του τσακωμού μεταξύ Ψυχάρη και Ταγκόπουλου,)σε αντίθεση με τον Παλαμά που άλλαξε όταν έγινε ακαδημαϊκός..
    Γιατί μήπως και οι επαγγελματίες χοροδιδάσκαλοι των ημερών μας δεν αλλάζουν κι'αυτοί; Μια μανία όλοι με την αλλαγή! Πώς να μή σκεφτει κανεις τους "τότε" πώς θα ήταν σήμερα; Όμως.. ευτυχώς που υπήρξαν..
    Μήν και ψάχνουν σε λάθος μέρος να βρουν το "χαμόγελο το παντοτινό;"

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Αλλάζουν οι άνθρωποι με τα χρόνια, Ελίτσα... "Όλα κινούνται και τίποτα δε μένει σταθερό" που έλεγε και ο Ηράκλειτος.
    Αλλά, από την άλλη, πάλι ο Ηράκλειτος έλεγε πως "πάντα είναι κοινό σημείο η αρχή και το τέλος της περιφέρειας του κύκλου".
    Σα να λέμε, ναι μεν αυτοί αλλάζουν, αλλά, ο κύκλος, στη θέση τους δημιουργεί άλλους.

    Αισιόδοξο δεν ακούγεται?
    :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Απορία:

    Δεύτερη σειρα, "της πείνας σκλάβοι".

    Μου φαίνεται είναι "της μοίρας σκλάβοι".

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Και κάτι άλλο, οικοδεσπότα:

    Μήπως ξέρεις τους στίχους της "Διεθνους" στα ...ποντιακα;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Όχι, όχι, της πείνας σκλάβοι είναι... Σίγουρο αυτό!

    Αλλά για τα ποντιακά, Εργοδότα, με πιάνεις αδιάβαστο!! Παίζει και τέτοια μετάφραση? :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Καλά ...ότι θυμάμαι χαίρομαι..αλλά κατι είναι κι αυτό..(άρα δεν έχω αλτσχάϊμερ χα!)
    Βρήκα σήμερα σε μια σελίδα τους στίχους στα ποντιακά..
    Γιατί δεν στους στέλνωωωω?
    γιατί είμαι σίγουρη ότι τους είδες βρε! τρυποκάρυδε..
    ( νομίζω πώς από τουτη την ανάρτηση σε γνώρισα.. Τί μα@@ίες σχόλια κάνω τώρα που τα ξαναείδα..
    γιαυτό σπάνια σχολιάζω πιά αλλά σας διαβάζω όλους..)
    :)))))))))

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Και όμως, δεν τους έχω τους στίχους στα ποντιακά... οπότε, όποτε ευκαιρήσεις, στείλε τους!
    :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Mi-la-re,
mi-la-re-si