ἢ νῶϊν τόδ᾽ ἔφηνε θεὸς τέρας ἦε σοὶ αὐτῷ

Είναι ένα ζήτημα που αν μη τι άλλο, ως αξιοπερίεργο ζήτημα έχει τα προσόντα να μας ξεκολλήσει, να μας βγάλει λίγο από τα τετριμμένα και να μας βάλει να τη δούμε και λίγο αλλιώς.

Μιλάω για αυτό το αξιοπερίεργο ζήτημα με τα περιστέρια του Πάπα της Ρώμης που από χτες το εντόπισα να συζητιέται αρκετά -ενδεικτικά εδώ η ενδιαφέρουσα οπτική γωνία του Πανδίωνα.

Δεν ξέρω, εγώ αυτά τα πράματα τα βλέπω πιο παραδοσιακά, οπότε θέτω το απλό ερώτημα που βλέπουμε να θέτει προς τον βασιλιά Μενέλαο ο Πεισίστρατος, ο γιος του Νέστορα:

φράζεο δή, Μενέλαε διοτρεφές, ὄρχαμε λαῶν,
ἢ νῶϊν τόδ᾽ ἔφηνε θεὸς τέρας ἦε σοὶ αὐτῷ

το οποίο στη σημερινή ελληνική διάλεκτο, πάει κάπως έτσι:

στοχάσου τώρα, διόθρεφτε Μενέλαε, βασιλέα,
αν το σημάδι αυτό ο θεός το δείχνη εμάς ή εσένα

Τι είχε συμβεί?
Το σκηνικό ήταν κάπως έτσι: Ο γιος του Νέστορα, ο Πεισίστρατος, παρέα με το γιο του Οδυσσέα, τον Τηλέμαχο, αποχαιρετούσαν τον Μενέλαο, την Ελένη και τους ανθρώπους του Μενελάου από τους οποίους είχαν φιλοξενηθεί. Ως εκ τούτου, υπήρχε μια δυάδα ανθρώπων (ο Πεισίστρατος και ο Τηλέμαχος) στραμμένοι αντικρυστά προς μια ομάδα ανθρώπων (Μενέλαος, Ελένη κλπ).

[Όπως και στην περίπτωση του Πάπα: Υπήρχε ο Πάπας και οι δικοί του, στραμμένοι αντικρυστά προ μια ομάδα πιστών που τους έβλεπε από την πλατεία].

Και ξαφνικά, ανάμεσα στις δυο ομάδες ανθρώπων που στέκονταν αντικρυστά η μια προς την άλλη...

πέταξε πουλί προς τα δεξιά του (σσ: του Τηλέμαχου),
αϊτός, κι είχε στα νύχια του λευκή πελώρια χήνα,
ήμερη, μέσ' απ' την αυλή· και τρέχανε κατόπι
γυναίκες κι άντρες κράζοντας· και το πουλί κοντά τους
ήρθε και χύμηξε δεξιά στ 'άλογα ομπρός πετώντας·
κι είδαν αυτοί και χάρηκαν κι αναγαλλιάσαν όλοι.

Προσέχεις? Όλοι σκέφτηκαν ότι κάτι εξαιρετικό συνέβη, κάτι σαν υπερβατική επισφράγιση του αποχαιρετισμού. Ως εκ τούτου χάρηκαν και αγαλλιάσανε.

Μόνο ο Πεισίστρατος ένιωσε πέντε έως έξι ψύλλους στ' αυτιά του και έκανε την -μάλλον ανήσυχη- ερώτηση που προαναφέραμε. Αλλά και ο Μενέλαος, μόλις άκουσε την ερώτηση, δεν την πήρε αψήφιστα. Ίσα-ίσα, πήρε το ζήτημα πολύ σοβαρά!
Λέει ο Όμηρος:

ο πολεμόχαρος Μενέλαος συλλογιόταν
να βρη το νόημα και σωστά να του το ξεδιαλύνη

Διότι δεν παίζουν με αυτά τα πράματα. Διότι σε αυτά τα πράματα, οι αρχαίοι κοίταζαν πέρα από το εσωτερικό τους σημαινόμενο (τι συμβολίζει ο αετός και τι συμβολίζει η χήνα), και έδιναν εξαιρετικά μεγάλη σημασία στην κατεύθυνση του οιωνού. Τα έχουμε ξαναπεί αυτά: Αν ο οιωνός ξεκινάει από αριστερά και κινείται επί τα δεξιά, είναι άριστος και επιδέξιος και ευνοϊκός, ανεξαρτήτως εσωτερικού συμβολισμού. Αν όμως κινείται από τα δεξιά προς τα αριστερά, τότε είναι δυσοίωνο το όλο πράγμα. 

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, λοιπόν, αν ο οιωνός αφορούσε τον Τηλέμαχο και τον γιο του Νέστορα, ήταν ευνοϊκός οιωνός εφόσον το πουλί πέταξε προς τα δεξιά τους.
Όμως, αν ο οιωνός αφορούσε τον Μενέλαο και το βασίλειο της Σπάρτης, τότε απλώς σήμαινε καταστροφή.

Τελικά, την ερμηνεία του όλου πράγματος την έδωσε η Ελένη, η οποία μάντεψε επειδή αισθανόταν εμπνευσμένη από τους αθάνατους θεούς, και απεφάνθη ότι ο οιωνός αφορούσε την επιστροφή του Οδυσσέα και όχι την μελλοντική κατάληψη της Σπάρτης από τους Δωριείς.

Κατά τη γνώμη μου παίζεται αν είχε απόλυτο δίκιο. Ο Όμηρος εγγυάται πως είχε δίκιο κατά το ήμισυ -ναι, ο Οδυσσέας επέστρεψε στην Ιθάκη- αλλά αποφεύγει να πάρει θέση για ενδεχόμενες αλλαγές στο βασίλειο της Σπάρτης. Ως εκ τούτου, μπορώ να υποθέτω ό,τι θέλω.

Τελοσπάντων, όλα αυτά συμβαίνουν στην Οδύσσεια, ραψωδία ο, στίχοι 160-180 περίπου.

Και αφορούν την περίπτωση του Πάπα μόνο κατά το ότι κανείς δεν μου έλυσε ακόμα την απορία: Τελικά τα πτηνά που την έπεσαν στα περιστέρια, πέταξαν από τα δεξιά προς τα αριστερά του Πάπα ή από τα αριστερά προς τα δεξιά του Πάπα. Βίντεο δεν βρήκα, μόνο φωτογραφίες. Αν κρίνω σωστά από τις φωτογραφίες, ο οιωνός ήταν ευοίωνος για τον Πάπα. Αλλά για τους από-κάτω, δεν θέλω να το σκέφτομαι.....