L' UNION LIBRE

Το ποίημα μου το θύμισε προχτές ένας φίλος ποιητής, όταν ανέβασε ένα απόσπασμα στο facebook. Θυμήθηκα κάτι αλκοολούχους τσακωμούς προ πολλών ετών με κάτι φίλες φεμινίστριες ποιήτριες, που το έβρισκαν απαίσιο (μα εντελώς απαίσιο... δηλαδή πιο απαίσιο κι από απαίσιο). Αντίθετα, εγώ το έβρισκα υπέροχο και το υπερασπιζόμουν, αλλά αυτές... ντιπ!
Περασμένα ξεχασμένα.

Όταν το 1931 ο Αντρέ Μπρετόν έγραφε το "L' Union Libre", οι βιογράφοι του είναι σχεδόν βέβαιοι πως το έγραφε για τη Suzanne Muzard, με την οποία πιθανότατα μόλις είχαν χωρίσει οι δρόμοι τους. Κάποιοι το θεωρούν ως ένα ποίημα απόγνωσης, που γράφτηκε σε μια εποχή όπου ο Μπρετόν ήταν ερωτικά ολομόναχος.
Ακόμα κι έτσι να 'ναι, σίγουρα οι ρίζες της έμπνευσης βρίσκονται πίσω, στην εποχή που ήταν περισσότερο ευτυχισμένος.

Διότι όλο το ποίημα, διέπεται από ένα υπέρτατο δέος του ποιητή προς "τη γυναίκα του". Τη μετατρέπει σε αντικείμενο, σε πράγμα, αλλά σε αντικείμενο και πράγμα που είναι έργο τέχνης, μυστηριακής τέχνης. Και με αυτή την επαναλαμβανόμενη μαγική επωδό "Ma femme..." ο ποιητής παίρνει το κουζινομάχαιρο και μαχαιρώνει το φόβο ότι είναι δυνατόν να χάσει αυτό το έργο τέχνης.
Λέει όχι. Είναι "Ma femme". Δικιά μου. Η γυναίκα μου.

Δεν τίθεται ζήτημα ιδιοκτησίας. Τίθεται απλώς ζήτημα πάθους. Εξ ου και ο τίτλος του ποιήματος είναι "L' Union Libre". Ελεύθερη ένωση.
Ελεύθερη αφενός, ένωση αφετέρου.
Στην ένωση, ανήκω σε αυτό με το οποίο ενώθηκα, αλλά και μου ανήκει, επίσης.
Κι εφόσον μου ανήκει, ποιητής είμαι, έχω κάθε δικαίωμα ποιητικό να τεμαχίσω αυτό που μου ανήκει, να το κόψω προσεκτικά στα επιμέρους στοιχεία του και να θαυμάσω και να υμνήσω το καθένα ξεχωριστά ως επαναφορά μνημών και εικόνων της φύσης που μ' έχουν εντυπωσιάσει, ως ένα παραλήρημα μαγικών τελετών της φύσης, τόσο αόρατων και νορμάλ για τους αδαείς, τόσο ορατών και μυστηριακών για μένα.

Προτείνεται η μεγαλόφωνη ανάγνωση του ποιήματος, διότι καλό πράγμα η σιωπηλή ανάγνωση γενικώς, αλλά τα ποιήματα θα πρέπει να διαβάζονται μεγαλόφωνα -έχουν άλλη χάρη.

ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΝΩΣΗ

Η γυναίκα μου μέ μαλλιά φωτιάς από ξύλα
Η γυναίκα μου μέ σκέψεις αστραπών της ζέστης
Με μέση κλεψύδρας
Η γυναίκα μου με μέση σβίδρας ανάμεσα στά δόντια της τίγρης
Η γυναίκα μου μέ στόμα κονκάρδας και ανθοδέσμης άστρων μικρότερου μεγέθους
Με δόντια αποτυπώματα άσπρου ποντικού πάνω στην άσπρη γη
Με γλώσσα κεχριμπαριών καί γυαλιού τριμμένου
Με γλώσσα μαχαιρωμένου αντίδωρου
Με γλώσσα κούκλας πού ανοιγοκλείνει τά μάτια της
Με γλώσσα πέτρας απίστευτης
Η γυναίκα μου μέ ματόκλαδα όρθιες γραμμούλες παιδικής γραφής
Με φρύδια περίγυρου φωλιάς χελιδονιού
Η γυναίκα μου μέ κροτάφους σχιστόλιθου στέγης θερμοκηπίου
Κι άχνας στά παράθυρα
Η γυναίκα μου μέ ώμους σαμπάνιας
Καί κρήνης με κεφάλια δελφινιών κάτω από τόν πάγο
Η γυναίκα μου μέ καρπούς χεριών από σπίρτα
Η γυναίκα μου μέ δάχτυλα τύχης καί καρδιάς άσου κούπα
Μέ δάχτυλα θερισμένου σταχυού
Ή γνναίκα μου μέ μασχάλες τριχώματος κουναβιού καί καρπών οξιάς
Της νύχτας του Άι-Γιαννιού
Της άγριομυρτιάς καί φωλιάς σκαλαριων
Μέ μπράτσα του αφρού της θάλασσας καί τοΰ υδροφράγματος
Καί μείγματος σταριού καί μύλου
Η γυναίκα μου μέ γάμπες βεγγαλικού
Με κινήσεις ωρολογιακές κι απελπισίας
Η γυναίκα μου μέ γάμπες από μεδούλι της άκτέας
Η γυναίκα μου μέ πόδια αρχικά ονομάτων
Με πόδια εσμό κλειδιων μέ πόδια καλφάδων πού πίνουν
Η γνναίκα μου μέ λαιμό μαργαριταριού αλεσμένου κριθαριού
Η γυναίκα μου μέ λαιμό χρυσής κοιλάδας
Καί συναντήσεων μέσα στην ίδια την κοίτη τοϋ χειμάρρου
Μέ στήθια της νύχτας
Η γυναίκα μου με στήθια θαλασσινής φωλιάς του τυφλοπόντικα
Η γυναίκα μου με στήθια χοάνης γιά ρουμπίνια
Με στήθια φάσματος του ρόδου κάτω άπ'τη δροσιά
Η γυναίκα μου με κοιλιά βεντάλιας των ημερων όταν ξεδιπλώνεται.
Με κοιλιά γιγάντιο νύχι γαμψό
Η γυναίκα μου με ράχη πουλιού πού φεύγει κατακόρυφα
Με πλάτη υδράργυρου
Με πλάτη φωτός
Με σβέρκο πετρας στρογγυλεμένης και κιμωλίας βρεμένης
Και πεσίματος τον ποτηριού όπου μόλις ήπιαμε
Η γυναίκα μου με γοφούς μικρού πλοίου
Με γοφούς πολυελαίου καί με φτερά σαΐτας
Καί με μίσχους φτερών άσπρον παγονιού
Καί ζυγαριάς ανευαίσθητης
Ή γυναίκα μου με γλουτούς από άμμόττετρα κι αμίαντο
Ή γυναίκα μου με γλουτούς ράχης του κύκνου
Ή γυναίκα μου με γλουτούς της άνοιξης
Με αιδαίο γλαδιόλας
Η γυναίκα μου με αιδοίο φλέβας χρυσού κι ορνιθορύγχον
Ή γυναίκα μου με αιδοίο φύκια καί καραμέλες τον παλιού καιρού
Ή γυναίκα μου με αιδοίο καθρέφτη
Ή γυναίκα μου με τά μάτια της γεμάτα δάκρυα.
Με μάτια μενεξεδιάς πανοπλίας καί μαγνητισμένης βελόνας
Ή γυναίκα μου με μάτια σαβάνας
Ή γυναίκα μου με μάτια νερού γιά νά πίνεις στη φυλακή
Ή γυναίκα μου με μάτια του ξύλου πάντα κάτω άπό τον πέλεκυ
Με μάτια στό ύψος του νερού στό ύψος του άερα της γης καί της φωτιάς

Ελπίζω να πρόσεξες, αναγνώστη μου, το μακρύ ταξίδι του ποιητή, και ελπίζω να εντόπισες ότι η διαδρομή αρχίζει από τα μαλλιά και τελειώνει στα μάτια. Διότι δεν πα να'ναι σουρεαλιστής ο ποιητής? Άνθρωπος είναι κι αυτός (και μάλιστα αρσενικός άνθρωπος), είναι μοιραίο λοιπόν ότι η διαδρομή του θα ακολουθήσει ένα δρομολόγιο του οποίου οι ενδιάμεσες στάσεις μπορεί να ποικίλλουν, όμως η αφετηρία και το τέρμα είναι προκαθορισμένα από τη φύση. Αν ήταν λεωφορείο θα λέγαμε πως ακολουθεί τη διαδρομή "Μαλλιά-Μάτια" (και στην επιστροφή το αντίθετο), έτσι αποφάσισε το αυτόνομο υπουργείο συγκοινωνιών του μυαλού, αιώνες τώρα.

Αξιοσημείωτο επίσης το ότι το ποίημα ξεκινά με φωτιά και τελειώνει με φωτιά, μόνο που στη δεύτερη και έσχατη φωτιά, βλέπουμε τη φωτιά να αποτελεί μέρος του ολοκληρωμένου σετ στοιχείων νερό-αέρας-γη-φωτιά, διότι το ταξίδι του νου έχει ολοκληρωθεί πλέον, η διαδρομή είναι πλήρης, και η εμπειρία της πλήρους διαδρομής δίνει στον ποιητή τη δυνατότητα να έχει σφαιρική άποψη του ότι, εν τέλει, η "γυναίκα του", δεν είναι τίποτα λιγότερο από τον κόσμο που περιβάλλει τον ποιητή: Δεν περιλαμβάνεται απλά στον κόσμο. Περιλαμβάνει τον κόσμο. Τον δένει, τον ενώνει, τον συμπυκνώνει στα μάτια της.
Αυτά.