ΟΜΗΡΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ -7

Μα ποιό στην ευχή είναι αυτό το νησί της Καλυψούς βρε καλέ μου αναγνώστη?
Μην είναι η Γαύδος?
Μην είναι η Μάλτα?
Μην είναι οι Λειψοί?
Μην είναι οι Αζόρες?
Μην είναι το νησάκι Ceuta στο Γιβραλτάρ?

Όρεξη να 'χεις καλέ μου αναγνώστη και θα διαπιστώσεις ότι πολλά νησάκια διεκδικούν την τιμή να είναι το νησάκι της Καλυψούς.
Το θέμα είναι τι έχει να μας πει ο Όμηρος επ' αυτού.
Επειδή, όπως είδαμε σε προηγούμενη σημείωση, όταν ο Όμηρος έχει κέφια σκαρώνει κάτι χάρτες τόσο μα τόσο σαφείς, που έχουν ως αποτέλεσμα να μπερδεύονται οι αναγνώστες από την πολλή σαφήνεια.

Πάρε για παράδειγμα τι σκηνή σκαρώνει ο Όμηρος στην αρχή της ε' ραψωδίας της Οδύσσειας προκειμένου να τοποθετήσει στον χάρτη το νησί της Καλυψούς: Βάζει τον Δία να είναι στον Όλυμπο και να δίνει εντολή στον Ερμή -ο οποίος είναι επίσης στον Όλυμπο- να πετάξει ως το νησί της Καλυψούς για να της πει να αφήσει ελεύθερο τον Οδυσσέα.

Ξεκινάει λοιπόν ο Ερμής με αφετηρία τον Όλυμπο και....

"... απ' την Πιερία σαν πέρασε χύθηκε απ' τον αιθέρα στο πέλαγο
και πήγαινε στο κύμα σαν τον γλάρο
που μες του αστείρευτου γιαλού τους αφρισμένους κόρφους
ψάρια ζητά και τα πυκνά φτερά του βρέχει η άρμη.
Έτσι όμοιος πήγαινε ο Ερμής στα κύματα τα πλήθια.
Σαν έφτασε στο απόμακρο νησί βγήκε έξω τότε
απ' το γαλάζιο πέλαγο και στη στεριά τραβούσε..." (Οδύσσεια ε: 50-56)

Τι λέει μέχρι εδώ ο ποιητής?
Λέει ότι ο Ερμής έφυγε από τον Όλυμπο πετώντας, αλλά όχι πετώντας προς τα δυτικά -προς την Κοζάνη, ας πούμε- ούτε προς τα βόρεια -προς τα Σκόπια ας πούμε- ούτε προς τα νοτιοδυτικά -προς την Καρδίτσα ας πούμε. Όχι. Λέει με σαφήνεια πως ο Ερμής πέταξε προς τη θάλασσα. Προς το Αιγαίο. Ανατολικά-νοτιοανατολικά δηλαδή.
Και δεν αρκείται σε αυτή τη γενική κατεύθυνση, αλλά μας λέει και κάτι άλλο: Ότι ο Ερμής πετούσε όπως πετάει ο γλάρος, δηλαδή όχι πολύ ψηλά αλλά σχεδόν αγγίζοντας το κύμα.
Σε τι είναι χρήσιμη αυτή η πληροφορία?
Απλά: Μας πληροφορεί ότι ο Ερμής δεν πέταξε πάνω από τη Λήμνο, ας πούμε, ούτε πέταξε πάνω από οποιαδήποτε στεριά ή από οποιοδήποτε άλλο νησί. Πέταξε μόνο πάνω από θάλασσα.

Αυτό το τελευταίο, το ότι ο Ερμής στη συγκεκριμένη διαδρομή δεν πέταξε πάνω από μεγάλο νησί ή κομμάτι στεριάς, ο Όμηρος το τονίζει και παρακάτω, βάζοντας τον Ερμή να λέει:

"Μ' έστειλε εδώ του Κρόνου ο γιος χωρίς να θέλω να 'ρθω.
Ποιός τόση πικροθάλασσα που τελειωμό δεν έχει
θα την περνούσε αυτόθελα? Μήτε έχει καν στο δρόμο
ανθρώπων πόλεις που σφαχτά και διαλεχτές θυσίες
πολλές προσφέρουν στους θεούς..."  (Οδύσσεια ε' 100-104)

Προσέχεις τι λέει?
Λέει πρώτα απ' όλα ότι έκανε το συγκεκριμένο ταξίδι χωρίς να το θέλει ο ίδιος. Το θεωρεί καταναγκασμό και αγγαρεία, επειδή η διαδρομή δεν περιλαμβάνει κάτι αξιοθέατο ή ευχάριστο για τον ίδιο. Γιατί το λέει αυτό?
Το λέει για να τονίσει ότι η διαδρομή του ήταν δυσάρεστη, επομένως την έκανε θέλοντας να ξεμπερδεύει μια ώρα αρχύτερα. Ακολούθησε, δηλαδή, το συντομότερο δρομολόγιο. Όταν μια διαδρομή είναι απαίσια, τότε δεν έχεις καμιά όρεξη να κάνεις παρεκκλίσεις και άσκοπες βόλτες.
Αυτό λέει.

Επομένως, η διαδρομή που ακολούθησε ήταν η συντομότερη δυνατή -μια ευθεία. Μια ευθεία που ξεκινάει από τον Όλυμπο, μπαίνει στο Αιγαίο και αφού διασχίσει πολλή θάλασσα και μόνο θάλασσα, καταλήγει στο νησί της Καλυψούς.

Παίρνεις λοιπόν έναν χάρτη της Μεσογείου και σχεδιάζεις πιθανά δρομολόγια.
Ε, δε θα σου πάρει πολύ για να καταλάβεις ότι -φευ- το νησί της καλυψούς δεν θα μπορούσε να είναι ούτε η Μάλτα, ούτε ένα νησάκι στο Γιβραλτάρ, ούτε η μυστήρια Γαύδος, ούτε οι Αζόρες και δεν ξέρω και για τους Λειψούς πως το βλέπεις αλλά ίσως κι αυτό να είναι χλωμό.

Λυπάμαι που χαλάω το αρχαιοπρεπώς τουριστικό όνομα των εν λόγω νησιών, αλλά, δυστυχώς, έχει αυτές τις παρενέργειες η μελέτη των ομηρικών επών...