ΚΑΛΛΙΣΤΗ ΑΡΜΟΝΙΑ

Το αντίξουν συμφέρον και εκ των διαφερόντων καλλίστην αρμονίαν και πάντα κατ' έριν γίνεσθαι.

Τεράστιο το μήνυμα αυτού του αποφθέγματος του Ηράκλειτου, αλλά ελάχιστοι το'πιασαν το υπονοούμενο.
Το απόφθεγμα το σώζει ο Αριστοτέλης στα "Ηθικά Νικομάχεια".

Ας εξετάσουμε τις λέξεις-κλειδιά:
Αντίξουν/αντίξοον: Από το αντί + ξέω (ξύνω). Οπότε, αντίξοον = αυτό που ξύστηκε ανάποδα, και κατά προέκταση αυτό που είναι αντίθετο σε κάτι, αυτό που δεν είναι ευνοϊκό.
Συμφέρον: Εκ του συν + φέρω: Αυτό που φέρνει μαζί, αυτό που κάνει κάτι να πλησιάσει σε κάτι άλλο. (Από εδώ προκύπτει και η λέξη "συμφορά").
Διαφέροντα: εκ του διά + φέρω: Διαφέρω: περνάω απέναντι, είμαι ανώτερος, ξεχωρίζω. Ουσιαστικά πρόκειται για το αντίθετο του "συμφέρον".
Καλλίστη: Ο υπερθετικός βαθμός του επιθέτου "καλή".
Αρμονία: Εκ του "αρμός", επομένως "αρμονία" = η συναρμλόγηση, η σύνδεση, η συμφωνία.
Έρις: Η διένεξη, η διαμάχη.

Με βάση τα παραπάνω, το απόφθεγμα του Ηράκλειτου λέει:
Αυτό που δεν είναι ευνοϊκό, μας φέρνει πιο κοντά. Ως εκ τούτου μας συμφέρει. Ακόμα όμως κι όταν ερχόμαστε κοντά, δεν είναι σίγουρο ότι θα "δέσουμε" αρμονικά. Προύπόθεση για να υπάρξει αρμονικό δέσιμο και αρμονική συνεργασία, είναι να συνεισφέρει ο καθένας τη διαφορετικότητά του. Όλα γύρω μας είναι δημιουργημένα από αντιμαχόμενα στοιχεία -κι όμως, κοίτα τι δημιούργησαν τα αντιμαχόμενα στοιχεία, πόση αρμονία δημιούργησε η ένωση που προέκυψε από τη διαμάχη τους, πόση ισχύ έχει η ένωση του αρνητικού με το θετικό.

Αργότερα επικράτησε η άποψη πως η ένωση του αρνητικού με το θετικό είναι χάλια, μόνο η ένωση του θετικού με το θετικό είναι καλή, όλα κατ' ομόνοια γίνονται και τίποτα δε γίνεται κατ' έριν, επομένως πρέπει να γίνουμε όλοι ίδιοι κι ότι αν δε γίνουμε ίδιοι, δουλειά δε γίνεται και μαύρο φίδι που μας έφαγε. Η άποψη αυτή συνεχίζει να υπάρχει και να κυριαρχεί (και να μη φέρνει αποτελέσματα), αλλά σε πείσμα αυτής της άποψης, τα λόγια του Ηράκλειτου συνεχίζουν να εμπνέουν και να δείχνουν το δρόμο.

(Τη συγκεκριμένη Ηρακλείτεια άποψη τη θυμήθηκα ρίχνοντας μια ματιά στο ευλόγιον "Πυρίσπορος", που συχνά με κάνει να θυμάμαι πως "εκ των διαφερόντων καλλίστην αρμονίαν και πάντα κατ' έριν γίνεσθαι")